Rola enzymów proteazy w nieswoistym zapaleniu jelit
IBD to przewlekłe zaburzenia przewodu pokarmowego lub jelita występujące u 1 na 250 osób w Europie. Choroba Crohna (CD) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (UC) stanowią podtypy IBD cechujące się nawrotami i ustępowaniem symptomów, takich jak dyskomfort w jamie brzusznej lub biegunka, ostry ból brzucha, krwawienie z odbytu, anemia i utrata masy ciała. W ciężkich przypadkach wymagana jest operacja w celu usunięcia uszkodzonych części jelita. Obecnie UC można leczyć tylko poprzez całkowite usunięcie okrężnicy i zastąpienie jej workiem stomijnym, w którym gromadzi się kał. Choroba Crohna jest nieuleczalna. Standardowe leczenie IBD polega na immunosupresji w celu ograniczenia przewlekłego stanu zapalnego i bolesnych symptomów wywoływanych przez drobnoustroje jelitowe. Aby rozwiązać ten problem, finansowany ze środków UE projekt IPODD ("Inflammation bowel disease (IBD): proteases offer new targets for drug discovery") poświęcony był roli enzymów metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP) w patogenezie IBD. Enzymy te rozbijają inne białka, takie jak białka występujące w przestrzeni otaczającej komórki, i oczyszczają drogę dla komórek zapalnych umożliwiając im dotarcie do konkretnej tkanki. Aktywność enzymów MMP jest kontrolowana przez tkankowe inhibitory metaloproteinaz (TIMP). W miejscach, w których występuje zaburzenie równowagi między MMP i TIMP, dochodzi do uszkodzenia tkanki i przewlekłego stanu zapalnego. Naukowcy uczestniczący w projekcie porównali ekspresję MMP w przypadku zdrowego jelita i jelita z przewlekłym stanem zapalnym w celu zidentyfikowania enzymów, które mogłyby zostać zablokowane za pomocą specyficznych TIMP lub leków. Zweryfikowali oni również powiązanie między reakcjami neuroimmunologicznymi, proteazami i przewlekłym zapaleniem jelita, wyjaśniając korelację zachodzącą między stresem i nawrotem symptomów u pacjentów cierpiących na IBD. Konsorcjum IPODD odkryło również, że czasami proteazy związane ze stanem zapalnym pochodziły od bakterii jelitowych. Ujawnienie związku bakteryjnych proteaz z patogenezą IBD skłoniło naukowców do przetestowania różnych inhibitorów i agonistów bakteryjnych proteaz, jak również mieszanki probiotyków na mysich modelach IBD. Podsumowując, prace przeprowadzone w ramach badania IPODD zaowocowały uzyskaniem ważnej wiedzy i podkreśliły znaczenie bakterii jelitowych dla patogenezy IBD. Wykorzystanie tych mikroorganizmów do ekspresji naturalnych inhibitorów MMP uważane jest za alternatywną strategię przeciwdziałania stanom zapalnym u pacjentów cierpiących na IBD.
