Narażenie na nanocząsteczki w miejscu pracy
W porównaniu z większymi fragmentami tych samych substancji zmodyfikowane nanocząsteczki mają zupełnie różne właściwości, w tym również właściwości elektromagnetyczne, i mogą być używane w niedostępnych dotychczas zastosowaniach. Te mikroskopijne materiały, których co najmniej jeden wymiar jest rzędu 100 lub mniej nanometrów, wyróżniają się bardzo dużym stosunkiem pola powierzchni do objętości. Przekłada się to na wysoką reaktywność powierzchniową, która prowadzi do ciekawych interakcji. Ta sama właściwość rodzi też jednak zastrzeżenia dotyczące bezpieczeństwa kontaktu ze zmodyfikowanym nanocząsteczkami w miejscu pracy ze względu na ich potencjalną reaktywność z żywymi tkankami. W ramach finansowanego ze środków UE projektu NANODEVICE opracowano wstępne prototypy 17 łatwych w obsłudze i przenośnych urządzeń i przyrządów pomiarowych do charakteryzowania i oceny poziomu zmodyfikowanych nanocząsteczek występującego na stanowisku pracy, w tym podczas pomiarów na bieżąco. W chwili inicjowania projektu nie istniał żaden porównywalny sprzęt. Nieliczne podobne urządzenia mierzyły jedynie dystrybucję rozmiaru, stężenie ilościowe lub powierzchnię reaktywną. Większość z nich nie umożliwiała pomiarów na bieżąco, a w dodatku był to sprzęt drogi, trudny w obsłudze i o niskiej czułości. Naukowcy opracowali reaktor do nanocząsteczek tlenków metali oraz reaktory do syntezy aerozoli zmodyfikowanych nanocząsteczek. Umożliwiło to wytworzenie 23 rodzajów nanocząsteczek lotnych, które miały posłużyć za punkt odniesienia, oraz scharakteryzowanie ich właściwości fizykochemicznych i parametrów. Co istotne, badacze zidentyfikowali relację między określonymi własnościami fizykochemicznymi a toksycznością, przyczyniając się do lepszego zrozumienia zachowań nanocząsteczek zmodyfikowanych w organizmach oraz odpowiadających im reakcji biologicznych. Taka wiedza ma kluczowe znaczenie dla określania bezpiecznych limitów narażenia zawodowego. W ramach projektu NANODEVICE pracowano też nad standaryzacją procedur bezpieczeństwa i przepisów dotyczących nanocząsteczek zmodyfikowanych. Ze względu na szeroki zakres zagadnienia ten aspekt prac będzie jednak wymagać czynnego zaangażowania rządów, przemysłu i ośrodków badawczych na poziomie krajowym, regionalnym i międzynarodowym. Zespół projektowy opracował raport, w którym zestawiono potrzeby standaryzacji i nakreślono strategię implementacji. W sektorze badań nad nanocząsteczkami zmodyfikowanymi dominują małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), jednak ich ograniczenia finansowe wymuszają korzystanie jedynie z opłacalnych rozwiązań. Liczne prototypy urządzeń opracowane w ramach projektu NANODEVICE powinny znacząco poprawić bezpieczeństwo w zakładach pracy i zwiększyć konkurencyjność MŚP uczestniczących w projekcie. Nowe urządzenia pozwolą też decydentom politycznym podejmowanie decyzji na podstawie konkretnych faktów, co powinno umożliwić wyznaczanie trafnych poziomów narażenia zawodowego. Bezpieczna produkcja nanocząsteczek zmodyfikowanych w połączeniu z lepszym wsparciem publicznym przyniesie istotne korzyści dla konkurencyjności UE i zdrowia publicznego.
