Zabezpieczenie przed burzową pogodą kosmiczną
Burze geomagnetyczne stanowią główne zakłócenia w środowisku kosmicznym otaczającym Ziemię i pojawiają się, kiedy dochodzi do bardzo efektywnej wymiany energii z wiatrem słonecznym. Na powierzchni Ziemi te nagłe zmiany pola magnetycznego prowadzą do pojawienia się prądów we wszystkich materiałach przewodzących, w tym w sieciach energetycznych. Na przestrzeni trzech lat trwania projektu "European risk from geomagnetically induced currents" (EURISGIC) konsorcjum opracowało model przepływu tych niebezpiecznych geomagnetycznie indukowanych prądów (GIC) w europejskich energetycznych systemach przesyłowych. Statystyki aktywności GIC opracowano z wykorzystaniem pomiarów pola magnetycznego zebranych w latach 1996–2008. Chociaż zmiany pola geomagnetycznego są silniejsze w pobliżu strefy zorzowej, prądy indukowane geomagnetycznie osiągają wartość nawet kilkuset amperów. Prądy o wartości do kilkudziesięciu amperów zostały również zamodelowane w południowych regionach Europy. W ramach projektu EURISGIC badacze również oszacowali największe możliwe wartości prądów indukowanych geomagnetycznie na przestrzeni okresu 100 lat, których wartość może dwukrotnie przekroczyć wartość prądów zamodelowanych. Ponadto naukowcy w ramach projektu EURISGIC stworzyli pierwszą mapę statystycznego ryzyka wystąpienia prądów indukowanych geomagnetycznie o dużej wartości w europejskich energetycznych systemach przesyłowych. Projekt EURISGIC podjął to olbrzymie wyzwanie z zamiarem stworzenia w Europie możliwości prognozowania wystąpienia prądów indukowanych geomagnetycznie w systemach energetycznych w całej Europie, z czasem aktualizacji co 30 do 60 minut. Pierwszy ogólnoeuropejski serwis prognozy w czasie prawie rzeczywistym, mający na celu przewidywanie ryzyka pojawienia się prądów indukowanych geomagnetycznie w systemach energetycznych, opiera się na obserwacjach in situ parametrów wiatru słonecznego i na zaawansowanych symulacjach magnetosfery lub metodach sieci neuronowej. Prognozy wczesnego ostrzegania, mapy ryzyka i oceny najbardziej pesymistycznych scenariuszy opracowane w ramach projektu EURISGIC przyczynią się do zmniejszenia ryzyka pojawienia się prądów indukowanych geomagnetycznie w obecnych sieciach energetycznych. Prototypowy serwis prognozowy i statystyczne mapy ryzyka dla europejskich sieci wysokiego napięcia mogą też dać wgląd w sytuację w innych częściach świata. Na koniec, z uwagi na fakt, że prądy indukowane geomagnetycznie mają wpływ na ropo- i gazociągi oraz linie telekomunikacyjne i kolejowe, projekt stał się punktem wyjścia dla zbadania innych zagrożeń.
Słowa kluczowe
Burze geomagnetyczne, sieć energetyczna, prądy indukowane geomagnetycznie, prognozowanie
