Nowy sposób na walkę z fałszywymi twierdzeniami i wiadomościami
Wprowadzające w błąd treści rozprzestrzeniają się w sieci lotem błyskawicy, zanim ktoś zdąży powiedzieć słowo „dezinformacja”. Dzisiejsza sieć jest pełna zmyślonych historii i półprawd, których celem jest wyprowadzenie nas na manowce. Kłamstwa rozprzestrzeniają się znacznie szybciej niż fakty. „Dezinformacja stanowi zagrożenie dla społeczeństwa obywatelskiego i funkcjonowania demokracji na całym świecie”, ostrzegają autorzy badania opublikowanego na łamach czasopisma „Nature Communications”. „Dotychczas udowodniono, że dezinformacja wpływa na wiele różnych krytycznych zagadnień, takich jak przyjmowanie szczepionek, poparcie dla łagodzenia skutków antropogenicznego globalnego ocieplenia czy dokonywanie wyborów politycznych. Co więcej, dezinformacja jest również związana z przemocą w świecie rzeczywistym, w tym z zachowaniami tłumów w Indiach czy niszczeniu instalacji sieci 5G”. Bardziej niepokoić może jednak to, że większość ludzi nie wie, jak skutecznie radzić sobie z dezinformacją. Jak walczyć z tym zjawiskiem?
Szczepionka przeciwko wirusowi dezinformacji
Zespół badawczy działający przy Uniwersytecie Oksfordzkim w Zjednoczonym Królestwie opracował „psychologiczną szczepionkę” przeciwko dezinformacji - technikę zapamiętywania, która pozwala na ochronę przed dezinformacją oraz uniknięcie wprowadzenia w błąd. „Z naszych badań wynika, że podobnie jak dodatkowe dawki szczepionek zwiększają odporność organizmu, nasze psychologiczne szczepionki mogą z czasem zwiększać odporność ludzi na dezinformację”, twierdzi Rakoen Maertens główny badacz z Wydziału Psychologii Doświadczalnej, którego wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej. „Dzięki uwzględnieniu technik pamięciowych do programów edukacji publicznej i rozwoju umiejętności cyfrowych, możemy pomóc ludziom zachować te kluczowe umiejętności znacznie dłużej”. Naukowcy przeprowadzili pięć doświadczeń na szeroką skalę, w ramach których przetestowali trzy różne działania z udziałem przeszło 11 000 uczestników. W ramach tych prac wykorzystali wskazówki tekstowe, filmy i interaktywne gry, aby pomóc im wypracować umiejętność rozpoznawania manipulacyjnych treści. W przypadku doświadczenia opartego na tekście, ochotnicy zapoznali się z artykułem wyjaśniającym powszechne techniki dezinformacji. W ramach drugiego doświadczenia oglądali krótkie filmy, które dotyczyły retoryki opartej na manipulowaniu informacjami i sposobu wprowadzania ludzi w błąd. Trzecie doświadczenie opierało się na darmowej grze przeglądarkowej zatytułowanej „Bad News”. Gracze wcielają się w rolę twórców fałszywych wiadomości, aby dowiedzieć się, w jaki sposób i po co stosowane są powszechne metody dezinformacji. Wszystkie te działania opisywały szczegółowo typowe taktyki dezinformacji, takie jak używanie emocjonalnego języka do kształtowania opinii lub prezentowanie błędnej logiki, aby uwiarygodnić fałszywe twierdzenia.
Filtrowanie fałszywych informacji
„Co istotne, skutki naszych działań były zbliżone w przypadku filmów, gier i artykułów”, wyjaśnia Stephan Lewandowsky, współautor badania i kierownik Katedry Psychologii Poznawczej Uniwersytetu w Bristolu w Zjednoczonym Królestwie. „To znacznie ułatwia prowadzenie tych działań na dużą skalę i w szerokim zakresie kontekstów, aby poszerzyć umiejętności społeczeństwa w zakresie rozpoznawania prób wprowadzania ich w błąd”. Po wzięciu udziału w działaniach badani byli w stanie lepiej wykrywać wprowadzające w błąd informacje, jednak efekt działał jedynie przez ograniczony czas - brak odpowiedniego przypomnienia lub odświeżenia powodował pogorszenie wyników. To właśnie w tym celu badacze wykorzystali kursy przypominające w formie krótkich podsumowań lub przypomnień tego, czego uczestnicy nauczyli się wcześniej. W ten sposób badacze doskonalą umiejętności wykrywania i opierania się dezinformacji. „Przeprowadziliśmy pierwsze w historii badanie poświęcone systematycznej analizie czasu oddziaływania skutków nowoczesnych interwencji i przyczyn ich zanikania z czasem, a także środkom zaradczym”, wyjaśnia Maertens w rozmowie z dziennikarzami CNN.
Słowa kluczowe
dezinformacja, fałszywe informacje, w sieci, wprowadzanie w błąd, treść, szczepionka psychologiczna, dodatkowa dawka, kurs przypominający, interwencja, fałszywe twierdzenie