Neuronalne i behawioralne dowody potwierdzają strategiczne wykorzystanie informacji społecznych przez nastolatki
Okres dojrzewania jest czasem zdrowej separacji od rodziców w ramach przygotowań do dorosłości. Towarzyszy mu rosnąca zależność od rówieśników w kwestii zdobywania informacji. Ogromna rola odgrywana przez rówieśników i ich wpływ na podejmowanie decyzji od dawna jest przedmiotem badań. Gwałtowny wzrost popularności mediów społecznościowych dodatkowo zwiększa potrzebę zrozumienia sposobu, w jaki nastolatki uzyskują, filtrują i wykorzystują informacje. Większość dotychczasowych badań opierała się na obserwacji podłużnej lub doświadczeniach przeprowadzanych w warunkach laboratoryjnych. Zespół pionierskiego projektu Social Smart (strona internetowa w języku niderlandzkim) sfinansowanego ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych zaprojektował mobilne laboratorium - furgonetkę wyposażoną w technologię do przeprowadzania testów psychologii społecznej opracowanych przez zespół Social Smart. Dzięki temu badacze byli w stanie przeprowadzić w szkołach najnowocześniejsze doświadczenia behawioralne, analizując dzięki nim wpływy oraz ich rozprzestrzenianie się w prawdziwych sieciach społecznych wśród rówieśników. Obrazowanie neuronalne i modelowanie obliczeniowe stanowiły uzupełnienie tych badań.
Proste narzędzie i modele obliczeniowe
Wouter van den Bos z Uniwersytetu w Amsterdamie, koordynator projektu Social Smart, wyjaśnia: „Zadanie Berlin Estimate AdjuStment Task (BEAST) wymaga od uczestników dokonywania ocen percepcyjnych, takich jak szacowanie liczby obiektów znajdujących się na obrazie. Badani mogą zdecydować się na aktualizację swojej odpowiedzi w oparciu o informacje zwrotne od społeczności, co pozwala nam zmierzyć, w jaki sposób ludzie porównują własną wiedzę z informacjami społecznymi”. Problemy związane z pandemią COVID-19, które wystąpiły na początku projektu, uniemożliwiły przez pewien czas gromadzenie danych w szkołach. Zachęciło to jednak zespół do dostosowania i zastosowania swoich modeli obliczeniowych w celu analizy rzeczywistych danych z mediów społecznościowych, takich jak posty w serwisie Instagram i wskaźniki zaangażowania. Nowa sytuacja stanowiła nieoczekiwaną okazję do uzupełnienia wyników i wniosków gromadzonych w ramach projektu Social Smart.
Selektywny wpływ rówieśników a strategiczne gromadzenie informacji społecznych
„Dotychczasowe badania często przedstawiały nastolatków jako biernych odbiorców wystawionych na wpływ społeczeństwa. Nasze badania wskazują jednak, że młodzież aktywnie poszukuje informacji i strategicznie wybiera zaufane osoby w oparciu o wiedzę specjalistyczną, popularność i relacje osobiste”, podkreśla van den Bos. Co więcej, nastolatkowie częściej opierali się na informacjach społecznych, gdy nie mieli pewności co do swojej wiedzy, ale także brali pod uwagę przekonanie oraz wiedzę źródła. Analizy danych z mediów społecznościowych umożliwiły pierwsze bezpośrednie porównanie obliczeniowe aktywności w mediach społecznościowych między nastolatkami i dorosłymi. Wyniki obliczeń, doświadczeń i neuroobrazowania pokazały, w jaki sposób nastolatki różnią się od dorosłych pod względem podatności na wpływ społeczny. „Zmiany zachodzące w mózgu w okresie dojrzewania sprawiają, że młodzi ludzie są bardziej wrażliwi na nagrody społeczne, takie jak polubienia w mediach społecznościowych, a jednocześnie lepiej zdolni do złożonego uczenia się społecznego”, wyjaśnia van den Bos.
Wpływ na zachęty do wywierania pozytywnego wpływu
Biorąc pod uwagę nazwę projektu, van den Bos był zadowolony z wniosku, że osoby w wieku nastoletnim stosunkowo mądrze i strategicznie wyszukiwały i wykorzystywały informacje społecznościowe. W rzeczywistości zjawisko to będzie coraz ważniejsze w obliczu rosnącej popularności sieci, a także rosnącego problemu dezinformacji. „Możemy pomóc nastolatkom w rozpoznawaniu godnych zaufania źródeł wiedzy, zachęcając ich do aktywnego badania źródeł i krytycznej oceny, co może okazać się bardziej skuteczne niż restrykcyjne zasady lub ostrzeżenia o presji rówieśników w zmniejszaniu negatywnego wpływu i poprawie podejmowania decyzji”, mówi. Wykorzystanie wpływowych uczniów i influencerów w celu promowania pozytywnych zachowań, takich jak dobre nawyki związane z edukacją i działalnością prospołeczną, może również odegrać pewną rolę. Wersje zadania BEAST były już wykorzystywane w mobilnym laboratorium, badaniach opartych na neuroobrazowaniu, obywatelskich projektach naukowych w muzeach w Niemczech, Niderlandach i Japonii oraz niemieckim panelu społeczno-ekonomicznym poświęconym długotrwałym badaniom gospodarstw domowych. „W przyszłości spodziewamy się wielu innych badań z wykorzystaniem naszego prostego protokołu, co pozwoli nam porównać, w jaki sposób wpływ społeczny kształtuje podejmowanie decyzji w różnych grupach wiekowych i kulturowych w rzeczywistych sieciach społecznościowych”, podsumowuje van den Bos.
Słowa kluczowe
Social Smart, młodzież, informacje społeczne, media społecznościowe, podejmowanie decyzji, wpływ społeczny, sieci społecznościowe, modele obliczeniowe, neuroobrazowanie, wpływ rówieśników