Archeologia przechodzi na rozwiązania cyfrowe
Archeologia, podobnie jak wiele innych sektorów, przechodzi na technologię cyfrową, co oznacza, że łatwiej dzisiaj zobaczyć archeologa z laptopem niż w fedorze. Ale ta zmiana nie oznacza, że archeolodzy będą już tylko siedzieć przy biurku. W rzeczywistości praca w terenie pozostaje nadal kluczowym elementem tego zawodu. Wyzwaniem jest integracja nowych technologii z tradycyjnymi badaniami terenowymi - w tym miejscu pojawia się finansowany ze środków UE projekt BiGAr. Zespół projektu, korzystający ze wsparcia programu działania „Maria Skłodowska-Curie”, postawił sobie za cel dokonanie postępu w dziedzinie metod badawczych archeologii. Aby to zrealizować połączył modelowanie informacji o budynku (BIM) z systemami informacji geograficznej (GIS), tworząc zintegrowany program reprezentacyjny zdolny do dokumentowania czterowymiarowych (4D) charakterystyk dowodów archeologicznych. „Podejście to może być szybsze i bardziej kompletne niż obecne metody, umożliwiając współpracę przez Internet na wyższym poziomie i zapewniając nowe możliwości zarządzania naszym krajobrazem kulturowym” — mówi Marco Cavalazzi, badacz z Uniwersytetu Bolońskiego i koordynator projektu BiGAr.
Synergiczne wykorzystanie BIM i GIS przynosi korzyści archeologii
BIM wykorzystuje modele 3D i dane do tworzenia cyfrowych modeli różnych zasobów, natomiast GIS jest komputerowym systemem do przechowywania, analizowania i wyświetlania danych o powierzchni Ziemi. Chociaż oba te rozwiązania mogą przynieść korzyści archeologii, BIM był dotychczas stosowany jedynie do analizy architektonicznej i nigdy nie został zintegrowany z GIS. Zdaniem Cavalazziego, to przegapiona szansa. „Chcieliśmy stworzyć innowacyjne środowisko geoprzestrzenne poprzez opracowanie nowego cyfrowego przepływu pracy, który integrowałby GIS i BIM w celu zarządzania ogromną ilością danych archeologicznych gromadzonych podczas prac terenowych, takich jak wykopaliska i badania sondażowe” — wyjaśnia. Niestety łatwiej powiedzieć, niż zrobić. „Narzędzia technologiczne, które dobrze sprawdzają się w teorii, często mają problemy ze złożonością rzeczywistych dowodów archeologicznych” — dodaje Cavalazzi.
Szerszy wpływ podejść cyfrowych na archeologię
Dzięki współpracy z ekspertami zarówno z sektora archeologicznego, jak i inżynieryjnego, oraz przeprowadzeniu dodatkowych testów, w ramach projektu udało się opracować kilka innowacyjnych nowych narzędzi cyfrowych. Jedno z tych narzędzi łączy BIM i GIS, umożliwiając innowacyjną i wydajną wizualizację danych 4D w przestrzeni geograficznej. Narzędzie to umożliwia użytkownikom interakcję z danymi, rozszerzając wpływ cyfrowego podejścia na archeologię. Projekt wprowadził również nowy sposób dokumentowania archeologii w 3D. „Podejście to wykracza poza zwykłe odzwierciedlenie powierzchni archeologicznych do prawdziwej reprezentacji wolumetrycznej, uwzględniając charakterystykę objętości i jej zmiany w czasie — a to oznacza radykalną zmianę w stosunku do obecnego podejścia” — zauważa Cavalazzi.
Ochrona dziedzictwa kulturowego z pomocą archeologii cyfrowej
Każde z narzędzi BiGAr zostało w pełni przetestowane w terenie, w tym podczas wykopalisk zamku Zagonara w pobliżu Rawenny we Włoszech. Badania te obejmowały poszukiwanie artefaktów i rozległe wykopaliska zamku i zakończyły się udokumentowaniem ponad 70 stanowisk archeologicznych. Do zarządzania różnorodnymi danymi pochodzącymi z tego badania wykorzystano narzędzia opracowane w ramach projektu BiGAr. „Praca ta pokazuje korzyści płynące z przyjęcia transformacyjnego podejścia do archeologii cyfrowej, przybliżając sposób, w jaki narzędzia open source i przepływy pracy, które modernizują dokumentację archeologiczną, mogą pomóc nam lepiej chronić nasze dziedzictwo kulturowe” — podsumowuje. Cavalazzi i jego zespół pracują obecnie nad dalszym udoskonaleniem i uproszczeniem cyfrowego przepływu pracy, co umożliwiłoby szersze zastosowanie narzędzi opracowanych w ramach projektu.
Słowa kluczowe
BiGAr, archeologia, modelowanie informacji o budynku, BIM, systemy informacji geograficznej, GIS, archeolog, oprogramowanie, archeologia cyfrowa, dziedzictwo kulturowe
