Czy naukowcy cieszą się zaufaniem ludzi na całym świecie?
Światowa pandemia podważyła autorytet nauki. Podniosły się głosy alarmujące o niskim zaufaniu publicznym do naukowców. Ale na ile te narracje są uzasadnione? Czy istnieją dowody potwierdzające erozję zaufania do naukowców?
Jaki kryzys zaufania?
Przeprowadzone w latach 2022-2023 badanie dotyczące zaufania do naukowców i ich roli w społeczeństwie wskazuje, że są to obawy na wyrost. Na całym świecie zaufanie społeczne do nauki pozostaje wysokie. Prowadzone przez Uniwersytet w Zurychu (UZH) i ETH Zurich badanie jest największym tego typu od czasu pandemii COVID-19. Jego wyniki zostały opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Nature Human Behaviour”. Większość z prawie 72 000 respondentów badania z 68 krajów okazuje się ufać naukowcom. „Nasze wyniki pokazują, że większość ludzi w większości krajów ma stosunkowo wysoki poziom zaufania do naukowców i chce, aby odgrywali oni aktywną rolę w społeczeństwie i polityce”, komentuje główna badaczka Viktoria Cologna z ETH Zurich w informacji prasowej. Zespół 241 badaczy przeanalizował poglądy dotyczące postrzeganych kompetencji, życzliwości, uczciwości i otwartości naukowców. Większość uczestników postrzega naukowców jako wykwalifikowanych (78%), uczciwych (57%) i troszczących się o dobro ludzi (56%). Ponadto 83% jest zdania, że naukowcy powinni edukować ogół społeczeństwa na temat badań naukowych. Tylko 23% sądzi, że naukowcy nie powinni zdecydowanie popierać określonych polityk. Nieco ponad połowa (52%) uważa natomiast, że powinni oni odgrywać większą rolę w procesie kształtowania polityki.
Globalne poparcie
Zaufanie publiczne do naukowców okazało się najwyższe w Egipcie, a najniższe w Albanii. W UE najbardziej ufają im Hiszpanie (7. miejsce), a następnie Irlandczycy (14. miejsce), Szwedzi (20. miejsce), Duńczycy (22. miejsce) i Finowie (28. miejsce). Na samym końcu uplasowała się Słowacja (60.), za Włochami (57.) i Grecją (56. miejsce). W żadnym z krajów nie deklarowano niskiego poziomu zaufania do naukowców. Nieco wyższy poziom zaufania stwierdzono u kobiet, osób starszych i mieszkańców obszarów miejskich, a także osób o wysokich dochodach, religijnych, posiadających formalne wykształcenie oraz deklarujących liberalne i lewicowe poglądy polityczne. Ankieta ujawniła też obszary wymagające poprawy. Nieco mniej niż połowa respondentów (42%) jest zdania, że naukowcy są otwarci na opinie innych lub zwracają na nie uwagę. „Wyniki naszej ankiety pokazują też, że wiele osób w wielu krajach uważa, że priorytety nauki nie zawsze odpowiadają ich własnym priorytetom”, wyjaśnia współautor badania Niels G. Mede z UZH. „Zalecamy naukowcom, aby poważnie potraktowali te wyniki i postarali się być bardziej otwarci na dialog z opinią publiczną”. „Choć zaufanie do nauki pozostaje generalnie wysokie, nawet niewielki spadek zaufania ze strony mniejszości społeczeństwa może wpłynąć na sposób, w jaki dowody naukowe są wykorzystywane w kształtowaniu polityki”, dodaje współautorka badania Eleonora Alabrese, ekonomistka z Uniwersytetu w Bath w Zjednoczonym Królestwie, cytowana w komunikacie prasowym tej uczelni. „Ustalenia te mają kluczowe znaczenie dla naukowców i decydentów pracujących nad utrzymaniem wysokiego poziomu zaufania publicznego do nauki”.
Słowa kluczowe
naukowiec, nauka, zaufanie, społeczeństwo, zaufanie publiczne, kształtowanie polityki