Analiza wpływu dawnych susz na wody śródlądowe
Wody śródlądowe są ważnym miejscem gniazdowania ptaków wędrownych. Odzwierciedlają one również i zapisują procesy klimatyczne, przez co stanowią ważne repozytoria historycznych informacji środowiskowych. Tym systemom wodnym zagraża jednak antropogeniczna zmiana klimatu. Wody śródlądowe w Arktyce są krócej skute pokrywą lodową, a stawy w basenie Morza Śródziemnego magazynują mniej wody, czego skutkiem są regionalne susze. Przewiduje się, że susze te zmniejszą źródła pokarmu w ekosystemach wodnych, a tym samym spowodują zmianę tras wędrówek populacji ptaków w najbogatszych ekosystemach. Dlatego uczestniczący w finansowanym przez UE projekcie PAST badali reakcje populacji ptaków na dawne susze na tych wodach śródlądowych, aby móc jak najlepiej zarządzać ich populacjami w przyszłości. „Znając zmiany, które dotknęły te populacje ptaków, możemy zidentyfikować narażone ekosystemy”, wyjaśnia Inmaculada Álvarez-Manzaneda Salcedo, stypendystka działania „Maria Słodowska-Curie z Uniwersytetu w Granadzie. „Decydenci polityczni mogą dzięki temu opracowywać skuteczniejsze strategie zarządzania w celu złagodzenia negatywnych skutków susz, na przykład poprzez ograniczenie wykorzystania zbiorników wodnych do nawadniania, a także w celu ochrony obszarów, na których istnieje większe prawdopodobieństwo występowania ptaków wodnych zagrożonych ekstremalnymi zjawiskami klimatycznymi”, dodaje.
Kopanie w dawnych osadach
Aby przeanalizować dawne trendy zmian środowiskowych, Álvarez-Manzaneda z zespołem sięgnęli po metody badań paleolimnologicznych. Pozwalają on e na badanie zmian w osadach z systemów wodnych, które pełnią rolę repozytoriów dawnych informacji środowiskowych. Zespół skupił się na stawach, w których żyły kolonie ptaków. Po wyodrębnieniu rdzeni osadów naukowcy liofilizowali je i przeprowadzili ich datowanie, a następnie przetworzyli próbki przy użyciu różnych metod. W dalszej kolejności prześledzili zmiany warunków środowiskowych i dynamikę populacji ptaków, analizując kilka wskaźników, takich jak okrzemki, grupa jednokomórkowych glonów. Pozwoliło to zaobserwować zmiany składu ekosystemu w czasie, na przykład poprzez wpływ populacji ptaków morskich (i ich guana) na rodzaje obecnych glonów.
Niezwykłe ustalenia dotyczące działalności człowieka i zmian środowiskowych
Zespół wykorzystał techniki paleoekologiczne w gniazdach ptaków, czego nigdy wcześniej nie robiono, ale co przyniosło bardzo nowe i obiecujące wyniki w dziedzinie biologii konserwatorskiej. „To nowatorskie podejście umożliwiło odtworzenie długoterminowej dynamiki populacji ptaków, sięgającej ponad 800 lat wstecz”, mówi Álvarez-Manzaneda. „Ustalenia te są bardzo ważne, ponieważ umożliwiają wykorzystanie gniazd jako narzędzia do badania przeszłych warunków środowiskowych i populacji ptaków w odległych obszarach, których monitorowanie jest trudne”. Jedno z szeregu szczegółowych ustaleń dotyczyło znaczącego wpływu zarówno działalności człowieka, jak i warunków środowiskowych na dynamikę populacji ptaków. Niektóre grupy ptaków przetrwały surowe zimy z ekstremalnymi mrozami, które utrudniały dostęp do pożywienia i doprowadziły do spadku populacji, natomiast działalność człowieka, w tym nielegalne polowania, miała poważne konsekwencje dla niektórych kolonii ptaków.
Wkład w ochronę gatunków i politykę
Naukowcy liczą na to, że odkrycia te – i dane zebrane podczas badań – znajdą szerokie zastosowanie w całej społeczności naukowej i będą miały praktyczne implikacje dla osób zarządzających zasobami wodnymi oraz populacjami ptaków. „Chcielibyśmy wesprzeć wysiłki na rzecz odbudowy i utrzymania ekosystemów wodnych, takich jak tereny podmokłe, które są kluczowymi siedliskami ptaków, i zachęcić decydentów do zrewidowania limitów polowań, aby uniknąć nadmiernej eksploatacji populacji ptaków”, mówi Álvarez-Manzaneda. Zespół będzie kontynuował badania w Chile, na Wyspach Kanaryjskich i Wyspach Zielonego Przylądka.
Słowa kluczowe
PAST, osady, wody śródlądowe, ptaki, populacje, dawne osady, człowiek, działalność, zmiany środowiskowe