Nowy rok - czas zmian? Co nauka mówi o osiąganiu celów?
Po raz kolejny nadeszła ta chwila - długo wyczekiwana przez wiele osób, dla których początek stycznia stanowi moment nowego otwarcia i obrania kilku postanowień na nowy rok. Postanowienia oznaczają zwykle cele. Wśród najpopularniejszych można wymienić zadbanie o zdrowie i poprawę kondycji fizycznej. Nie powinien zatem dziwić fakt, że siłownie są szczególnie oblegane w styczniu i lutym. Badania pokazują jednak, że skuteczność tego rodzaju postanowień pozostawia wiele do życzenia. Jak stwierdzili autorzy opracowania, zwykle „płacimy za niechodzenie na siłownię”. Po upływie roku zaledwie 22 % osób nadal korzysta z usług przybytków, których celem jest dbanie o zdrowie i kondycję.
Porzucanie postanowień
Im bardziej przyglądamy się wynikom badań dotyczących postanowień noworocznych przeprowadzonym na przestrzeni lat, tym większych nabieramy wątpliwości dotyczących ich sensu. Większość badań pokazuje, że zaledwie 8 % osób wyznaczających sobie cele stale dąży do ich realizacji. „Każdego roku w tym okresie można obserwować niecodzienne zbiorowe zjawisko psychologiczne. Większość osób zna koncepcję postanowień noworocznych, prawdopodobnie mają ich na koncie co najmniej kilka. Tego rodzaju kontrakty behawioralne mogą być zarówno nieformalnymi, niezobowiązującymi stwierdzeniami rzuconymi mimochodem podczas imprezy sylwestrowej, jak i staranniej przemyślanymi obietnicami złożonymi samemu sobie. Zwykle dotyczą one świadomego zamiaru zadbania o zdrowie lub poprawy kondycji fizycznej, czemu ma towarzyszyć zmiana zachowania”, wyjaśnia Stephen Shannon, wykładowca nauk społecznych i psychologicznych w dziedzinie sportu na Uniwersytecie Ulster w Zjednoczonym Królestwie, którego wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej opublikowanej przez RTE. Wyznaczanie sobie małych i osiągalnych celów, a także podzielenie ich realizacji na mniejsze etapy i procesy krok po kroku, mogą uchronić nas przed frustracją i porażką. „Oczywiście są wśród nas osoby, które po raz podjętym postanowieniu zaczynają natychmiast radykalne działania ukierunkowane na zmianę zachowania, ale jak wykazują badania, to niestety rzadkie przypadki”, dodał Shannon. „Osoby, które dotychczas zmagały się ze znalezieniem motywacji do podjęcia aktywności fizycznej raczej nie powinny czekać na styczeń i obiecywać sobie radykalnych zmian, codziennych treningów na siłowni o 6:00, nie mówiąc już o zwieńczeniu każdego dnia 5-kilometrowym biegiem. Tego rodzaju działania mogą wpłynąć negatywnie na naszą motywację w krótkiej i dłuższej perspektywie czasowej. Podejmując noworoczne postanowienia, warto stawiać na mniejsze kroki. Być może dobrym wyborem okażą się codzienne spacery?”
Ogłaszanie postanowień
Niektórzy uważają, że mówienie o naszych celach innym ludziom niekoniecznie musi wpłynąć pozytywnie na ich realizację. Jak czytamy w innym badaniu, jeśli chcemy osiągnąć sukces, lepiej pozostawić pewne rzeczy w sekrecie. Samo mówienie o wyznaczeniu celu może dawać fałszywe poczucie spełnienia, przez które możemy być mniej skłonni do jego realizacji. Aprobata rodziny, przyjaciół lub współpracowników zapewnia satysfakcję porównywalną z rzeczywistą realizacją postanowienia. Mówienie o swoich celach może prowadzić do reakcji, które uruchamiają układy nagrody w naszych mózgach. Skutkiem jest spadek motywacji do ich realizacji. Jak wykazał zespół odpowiedzialny za inne badanie, respondenci mocniej skupiali się na swoich celach i osiągali wyższą skuteczność, gdy mówili o nich osobom, które według nich miały wyższy status niż oni sami. Innymi słowy, jeśli ktoś odczuwa potrzebę chwalenia się postanowieniami, warto robić to mądrze. Wybór odpowiednich osób odgrywa istotną rolę. Czy istnieje jakiekolwiek proste rozwiązanie? Obawiamy się, że wszystko zależy od realizowanego celu, a także w dużej mierze od osobowości. Warto jednak zadbać o to, by każda podejmowana decyzja była strategiczna.
Słowa kluczowe
Postanowienie noworoczne, postanowienie, cel, zdrowie, kondycja fizyczna, zachowanie, motywacja