Identyfikacja ludzkich szczątków z czasów plejstocenu w Eurazji
Dzięki odkrytym w jaskiniach na terenach Azji i Oceanii skamieniałościom możemy badać naszych historycznych przodków. Możliwość ta była jednak dotychczas w dużej mierze uzależniona od świadomości archeologów i możliwości identyfikacji znaleziska. Było to jednak często szczególnie trudnym zadaniem, gdy odkryte skamieniałości były zbiorami niemożliwych do zidentyfikowania fragmentów. Rozwiązaniem problemu zajął się zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu FINDER. „Projekt stanowił odpowiedź na problem niewielkiej liczby skamieniałych szczątków archaicznych gatunków ludzi, w tym denisowian, którzy zamieszkiwali tereny Azji Wschodniej przez co najmniej 150 000 lat”, wyjaśnia Katerina Douka, archeolożka z Uniwersytetu Wiedeńskiego i koordynatorka projektu FINDER. W ramach projektu, który otrzymał wsparcie Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, powstała nowa i innowacyjna metoda paleoproteomiczna umożliwiającą szybkie charakteryzowanie i dopasowanie taksonomiczne kości na podstawie kolagenu. Dzięki tej metodzie naukowcy byli w stanie zbadać odkryte skamieniałości i wskazać dużą liczbę nowych szczątków ludzkich, w tym szczątków neandertalczyków, denisowian, a nawet współczesnych ludzi. „Dzięki naszej metodzie byliśmy w stanie nie tylko traktować te szczątki z należnym im szacunkiem, ale także poznać ich historie sprzed wielu tysięcy lat”, dodaje Douka.
Bardzo stary denisowianin
Wśród odkrytych szczątków naukowcy odkryli pozostałości najstarszego odkrytego dotychczas denisowianina, żyjącego co najmniej 200 000 lat temu. „Odkrycie nowych szczątków bardzo starych denisowian jest dość wyjątkowe. Mam nadzieję, że w nadchodzących latach będziemy w stanie odkryć więcej rzadkich szczątków innych gatunków ludzi”, zauważa Douka. Innym ważnym odkryciem był niewielki fragment szczątków neandertalczyka, charakteryzujący się wyjątkowymi właściwościami molekularnymi i genetycznymi. Naukowcy odkryli również kilka kości współczesnych ludzi, które pochodziły z wyżyn Papui Nowej Gwinei - regionu, który dotychczas pozostawał całkowicie pomijany w badaniach ewolucji człowieka. „Odkryliśmy także nieoczekiwane taksony w zapisie archeologicznym, w tym kilka kości dzikich wielbłądów pochodzące ze stanowiska w północnych Chinach”, mówi Douka. „Pozwoliło nam to stwierdzić, że współcześni ludzie wykorzystywali lub atakowali starożytne wielbłądy jako źródło pożywienia, gdy przemierzali Eurazję”.
Analiza tysięcy prehistorycznych fragmentów
Projekt FINDER był pierwszym przykładem tak szeroko zakrojonego badania, w którym przyjrzano się tysiącom niedostatecznie zbadanych fragmentów kości znalezionych w prehistorycznych miejscach i zbadano je jeden po drugim. Jednak dzięki temu, że w ramach projektu przeszkolono wielu wolontariuszy, studentów i naukowców na początku kariery, Douka jest przekonana, że opracowane metody będą nadal stosowane na całym świecie. „Mam nadzieję, że będziemy w stanie przenieść wiedzę, którą zgromadziliśmy w ciągu ostatnich sześciu lat, także do innych obszarów świata, zwłaszcza na globalne południe”, podsumowuje. „Badania paleoproteomiczne i paleogenomiczne wciąż są w powijakach w miejscach takich jak Afryka Południowa i Papua-Nowa Gwinea. Uważam, że opracowane przez nasz zespół metody pozwolą nam pokazać, jak ważne są te populacje dla naszego zrozumienia późnej ewolucji człowieka”.
Słowa kluczowe
FINDER, Eurazja okresu plejstocenu, denisowianie, neandertalczycy, skamieniałości, archeolodzy, prehistoria, ewolucja
