Żywe laboratoria zwiększają zaangażowanie w ochronę środowiska
Realizacja celów Europejskiego Zielonego Ładu wymaga aktywnego udziału obywateli. Finansowany ze środków UE projekt I-CHANGE wykorzystuje zestaw narzędzi do gromadzenia danych oraz multidyscyplinarne podejście do zwiększania zaangażowania społecznego i podnoszenia świadomości na temat zmian klimatu.
Wyzwania środowiskowe w żywych laboratoriach
I-CHANGE działa poprzez żywe laboratoria znajdujące się w Amsterdamie, Barcelonie, Bolonii, Dublinie, Genui, Hasselt, Jerozolimie i Wagadugu w Afryce Zachodniej. Projekt skupia się na obywatelach, a wszystkie żywe laboratoria wykorzystują ramy poczwórnej helisę, łącząc interesariuszy z rządu, przemysłu, środowiska akademickiego i społeczeństwa obywatelskiego. Do zagadnień badanych w żywych laboratoriach należą ekstremalne warunki pogodowe, zanieczyszczenie powietrza, wzorce ruchu drogowego i gospodarka odpadami. W Amsterdamie wkład obywateli polegał na zbieraniu danych dotyczących temperatury w domach w celu zapewnienia informacji na potrzeby podejmowania decyzji politycznych dotyczących projektowania budynków. W Bolonii I-CHANGE skupił się na jakości powietrza, efektywności energetycznej budynków i zrównoważonym transporcie, jednocześnie zajmując się ochroną różnorodności biologicznej w miastach. W Dublinie, jednym z najbardziej zatłoczonych miast w Europie, projekt I-CHANGE współpracował ze szkołami w celu zebrania danych na temat wzorców ruchu w godzinach dowozu i odbioru dzieci. W Wagadugu w Burkina Faso uczestnicy skupili się na tym, jak ulewne deszcze wpływają na powodzie i gospodarkę odpadami.
Technologia dla naukowców-wolontariuszy
Technologia odgrywa kluczową rolę w umożliwianiu obywatelom angażowania się w istotną naukę. Jak wyjaśnia Antonio Parodi, koordynator projektu: „Do najważniejszych narzędzi wykorzystywanych przez pilotów żywego laboratorium należą MeteoTracker, Smart Citizen Kit i zdjęcia wykonane aparatami cyfrowymi”. W żywych laboratoriach I-CHANGE wykorzystano ponad 100 urządzeń MeteoTracker i 50 zestawów Smart Citizen Kit, a naukowcy-wolontariusze zgromadzili ponad 1000 zdjęć związanych ze zmianami klimatu. MeteoTracker to mini stacja pogodowa zaprojektowana do zbierania danych z poruszających się pojazdów. Komponenty tego rozwiązania obejmują aplikację mobilną, platformę internetową i mapę, która umożliwia użytkownikom wizualizację danych. Smart Citizen Kit to modułowy zestaw sprzętowy, który zawiera narzędzia do monitorowania środowiska. Zestawy zbierają dane dotyczące wielu parametrów, w tym wilgotności, temperatury, poziomu hałasu i oświetlenia. Jednym z najpotężniejszych narzędzi jest aparat cyfrowy. Jak mówi Parodi: „Fotografia stała się środkiem komunikacji angażującym obywateli i promującym aktywne uczestnictwo w kwestiach zmian klimatycznych, zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska”. Aparat cyfrowy pozwala fotografowi-amatorowi stać się naukowcem-wolontariuszem, a krajowe konkursy fotograficzne i inne działania wzbudzają zainteresowanie i podnoszą świadomość społeczną na temat zmian klimatu. Elena Tramelli, dyrektorka dwóch szkół w Genui zaangażowanych w I-CHANGE, postrzega rolę odgrywaną przez projekt jako niezbędną do zaspokojenia współczesnych potrzeb edukacyjnych. Zdaniem Tramelli: „Szkoły potrzebują sojuszy edukacyjnych z ekspertami, którzy działają w służbie pojawiających się potrzeb. Tym, co wyróżnia ten projekt w niezwykły sposób, jest synergia, którą udaje mu się wytworzyć. I-CHANGE tworzy bezinteresowny krąg wzajemnej wymiany między wszystkimi zaangażowanymi stronami”.
Tworzenie platform, pulpitów nawigacyjnych i aplikacji
Technologia w rękach naukowców-wolontariuszy jest ważna, ale równie ważne jest oprogramowanie, które umożliwia zainteresowanym stronom dostęp do zebranych danych. Wśród osiągnięć projektu jest poprawa użyteczności i interoperacyjności platformy Environmental Impact Hub, która gromadzi i udostępnia szeroki zakres danych. W dalszej perspektywie projekt ma nadzieję na szersze przyjęcie pulpitu nawigacyjnego I-CHANGE i aplikacji Challenge Yeti. Jak zauważa Parodi: „Pulpit nawigacyjny I-CHANGE ma na celu dostarczenie narzędzi do zwiększania świadomości, angażowania i wzmacniania pozycji obywateli oraz wywoływania zmian zachowań w kierunku bardziej świadomego ekologicznie i dostosowanego do klimatu stylu życia”. Aplikacja Challenge Yeti śledzi indywidualny ślad węglowy i zachęca do zmiany zachowań poprzez wbudowane mechanizmy nagradzania i grywalizacji. Z pomocą technologii naukowcy-wolontariusze mogą dostarczać ważnych danych, które posłużą do ukierunkowania polityk. Co ważniejsze, praca żywych laboratoriów potencjalnie może zwiększać świadomość i powodować zmianę zachowań. Projekt I-CHANGE, oddając urządzenia do gromadzenia danych w ręce obywateli, umożliwia im wprowadzanie znaczących zmian.
Słowa kluczowe
I-CHANGE, żywe laboratoria, naukowiec wolontariusz, MeteoTracker, Smart Citizen Kit, Challenge Yeti, Environmental Impact Hub, zaangażowanie w ochronę środowiska, fotografia cyfrowa
