Przełomowy model biznesowy wspierający tworzenie społeczności energetycznych
Gminy i ich mieszkańcy są coraz bardziej zainteresowani byciem prosumentami zamiast konsumentami, przy czym coraz szerzej wdrażane jest unijne prawodawstwo wspierające organizowane na skalę lokalną wspólne przedsięwzięcia energetyczne – oparte na mniej licznych grupach, które razem dążą do osiągnięcia wspólnych celów. Wiele wskazuje na to, że działania te odegrają zasadniczą rolę w realizacji ambitnych celów Unii Europejskiej w zakresie energii, środowiska i klimatu, umożliwiając jednocześnie większą niezależność energetyczną i oszczędności finansowe. Społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej i obywatelskie społeczności energetyczne to dwa rodzaje wspólnych przedsięwzięć energetycznych, które obecnie zyskują na popularności. Pomimo łączących je pewnych podobieństw te dwa rodzaje interakcji z rynkami energii różnią się od siebie, choć świadomość społeczna i wiedza na ich temat jest tak samo niska. Finansowany przez Unię Europejską projekt UP-STAIRS miał na celu przyspieszenie ich rozwoju poprzez zapewnienie wspólnych ram umożliwiających ich tworzenie i funkcjonowanie w oparciu o „punkty kompleksowej obsługi” przeznaczone dla wszystkich zainteresowanych stron.
Wspólny model biznesowy dostosowany do każdego przypadku użycia
Punkty kompleksowej obsługi ustanowione w ramach projektu UP-STAIRS powstały z myślą o angażowaniu i edukowaniu społeczeństwa w zakresie wspólnych przedsięwzięć energetycznych oraz o wspieraniu współpracy między obywatelami a władzami lokalnymi. Usługi i obszary tematyczne, którym poświęcono inicjatywy pilotażowe w pięciu regionach, zostały dostosowane w oparciu o profile regionów docelowych. Punkty kompleksowej obsługi oferowały informacje na temat potencjalnych kosztów związanych z modernizacją energetyczną budynków oraz informacje o wykonawcach, którzy mogliby wykonać tego rodzaju prace. Ponadto udostępniono w nich porady na temat tworzenia i funkcjonowania społeczności energetycznych oraz oferowano pomoc w łączeniu osób chętnych do utworzenia społeczności energetycznej. Działaniami informacyjnymi i usługami wsparcia kierowali „mistrzowie wdrażania” wywodzący się z projektu UP-STAIRS, krajowych forów energetycznych, zrzeszeń zawodowych lub innych organizacji. Kierowniczka projektu Lorena Sánchez Relaño z Międzynarodowego Centrum Badań nad Energią (IERC) przy University College Cork tłumaczy: „Mistrzowie wdrażania zostali przeszkoleni w celu szkolenia innych, a także by doradzać i reprezentować społeczności energetyczne oraz identyfikować przypadki, w których wspólne przedsięwzięcia mogłyby przynieść korzyści wszystkim zaangażowanym podmiotom”.
Punkty kompleksowej obsługi przeszły oczekiwania
Punkty kompleksowej obsługi odniosły ogromny sukces – osiągnięto wszystkie założone cele, a w wielu przypadkach nawet je przekroczono. W doradztwo i konsultacje zaangażowało się o pięćdziesiąt procent więcej osób, niż pierwotnie planowano, i szacuje się, że projekt UP-STAIRS wygenerował dwukrotnie więcej inwestycji, niż na początku zakładano (łącznie około 135 mln euro). Ponadto „dwa programy pilotażowe odpowiedziały na zapotrzebowanie, promując instalacje fotowoltaiczne (PV) i doradzając w tym zakresie, co zaowocowało potencjalnymi nowymi instalacjami PV o mocy wynoszącej prawie 80 MW. Biorąc pod uwagę oczekiwane oszczędności energii, projekt doprowadził do prawie sześciokrotnie większych potencjalnych oszczędności, niż pierwotnie zakładano”, wyjaśnia Pádraig Lyons, szef grupy w IERC i koordynator projektu.
Lekcja na przyszłość
Projekty pilotażowe i analizy, w tym ukierunkowane warsztaty z udziałem odpowiednich zainteresowanych stron, umożliwiły określenie wyzwań o charakterze legislacyjnym i praktycznym, które były podobne w całej Europie. Wśród nich należy wymienić brak planu działania w zakresie energetyki społecznościowej, a także zbyt małe zaangażowanie i wsparcie ze strony dostawców energii elektrycznej. „Organy regulacji energetyki muszą zadbać o to, by operatorzy systemów dystrybucyjnych i podobne podmioty otrzymywały zachęty do wspierania rozwoju społeczności energetycznych, zwłaszcza społeczności energetycznych działających w zakresie energii odnawialnej. Zwykle organy te koncentrują się na zachęcaniu operatorów systemów dystrybucyjnych do przyłączania większych wytwórców komercyjnych, a nie mniejszych wytwórców lokalnych. Jest to obecnie poważne wyzwanie dla społeczności energetycznych na całym kontynencie”, zauważa Lyons. Co ciekawe, we wszystkich regionach pilotażowych obywatele wybrali spersonalizowaną pomoc zamiast platformy cyfrowej UP-STAIRS, być może częściowo dlatego, że były to głównie osoby starsze. Ogólnie rzecz biorąc, działania pilotażowych punktów kompleksowej obsługi wsparły lub zainspirowały 321 społeczności energetycznych. „Działania pilotażowe w ramach projektu UP-STAIRS potwierdziły, że zaufana strona trzecia może wspierać konsumentów w radzeniu sobie z kwestiami dotyczącymi odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej, modernizacji energetycznej czy energetyki społecznościowej. Co więcej, wyniki projektu UP-STAIRS sugerują, że punkty kompleksowej obsługi są opłacalnym mechanizmem przyspieszającym rozwój społeczności energetycznych z korzyścią dla wszystkich”, podsumowuje Lyons. Wiedza daje moc, a w tym wypadku – bardziej ekologiczną moc.
Słowa kluczowe
UP-STAIRS, energia, społeczności energetyczne, energia odnawialna, energetyka społecznościowa, wspólne przedsięwzięcia energetyczne, obywatelskie społeczności energetyczne, operatorzy systemów dystrybucyjnych, prosumenci, społeczności energetyczne działające w zakresie energii odnawialnej
