Siła empatii w przełamywaniu oporu przed szczepieniami
Najnowszy artykuł naukowy opublikowany w ramach finansowanego przez Unię Europejską projektu JITSUVAX pokazuje, że pełna empatii komunikacja ze strony pracowników opieki zdrowotnej może pomóc pacjentom przezwyciężyć wszelki opór przed poddaniem się szczepieniu. Wyniki tego badania podkreślają znaczenie empatycznego podejścia do wywierania wpływu na postawę wobec szczepień i kluczową rolę, jaką może ono odegrać w zwiększeniu liczby osób zaszczepionych. Sprzeciw wobec szczepień, jaki napotkaliśmy podczas pandemii COVID-19, być może był naszym najświeższym doświadczeniem związanym z oporem przed szczepieniem, ale nie był to pierwszy taki przypadek w historii ludzkości. Ludzie sprzeciwiają się szczepionkom od XVIII wieku, kiedy to brytyjski lekarz Edward Jenner wykazał, że zarażenie ludzi wirusem krowianki uodparnia ich na śmiertelnego wirusa ospy prawdziwej. Czy jednak skuteczniejsze strategie komunikacji mogłyby pomóc w przezwyciężeniu braku zaufania ludzi do szczepionek? Według badania odpowiedź na to pytanie jest twierdząca. Wykazało ono bowiem, że komunikowanie się w sposób empatyczny zwiększa zaufanie pacjentów i otwartość wobec pracowników opieki zdrowotnej. „Prowadzenie rozmowy w sposób, który jest postrzegany przez pacjenta jako wspierający i przekonujący, stanowi spore wyzwanie dla personelu”, donoszą autorzy badania. Ustalili oni, że ponad dwie trzecie osób niechętnych szczepieniom wolało, gdy w ramach korygowania wprowadzających w błąd informacji na temat szczepionek pracownicy opieki zdrowotnej prezentowali empatyczne podejście, a nie jedynie przekazywali suche fakty. Główna autorka badania, dr Dawn Holford z Uniwersytetu Bristolskiego w Zjednoczonym Królestwie, uczelni koordynującej projekt JITSUVAX, w informacji prasowej opublikowanej na stronie internetowej projektu stwierdziła: „Chociaż spodziewaliśmy się, że ogólna reakcja ludzi na podejście z empatią będzie bardziej pozytywna, zaskakujące było to, jak duża część osób wyrażających obawy dotyczące szczepienia preferowała ten styl komunikacji. Wyniki badania wyraźnie pokazują, że sposób, w jaki zwalczane są nieprawdziwe informacje, zwłaszcza w kontekście oporu przed szczepieniami, może odgrywać istotną rolę w zmianie postrzegania, które co do zasady trudno zmienić”.
Cztery kroki empatii
W badaniu wzięło udział łącznie 2 545 uczestników, którzy byli w większości negatywnie nastawieni do szczepień lub nie mieli zdania na ich temat. Celem było przetestowanie nowego podejścia polegającego na empatycznym odpieraniu argumentów – Empathetic Refutational Interview (ERI). Jak opisano w badaniu, podejście to „ma na celu wskazanie kierunku rozmowy w sytuacjach, w których pacjenci wyrażają obawy dotyczące szczepienia”. Podejście ERI składa się z czterech etapów. Po pierwsze, pracownik opieki zdrowotnej zachęca pacjenta do opowiedzenia o swoich obawach, aby lepiej zrozumieć jego motywacje i zastrzeżenia. Po drugie, pracownik potwierdza wartości i przekonania pacjenta, aby mu pokazać, że go rozumie i troszczy się o niego, budując w ten sposób zaufanie. Po trzecie, pracownik podważa wszelkie błędne przekonania w sposób dostosowany do psychologicznych motywacji pacjenta. Ostatnim etapem jest możliwość przedstawienia rzeczowych informacji na temat szczepionek i zapewnianej przez nie ochrony. „Wyniki badań czynnie dowodzą, jak dużą siłę ma komunikacja, którą pracownicy służby zdrowia mogą wykorzystywać w swoich codziennych zadaniach. Nasza praca pokazuje, że możliwe jest zdobycie zaufania i przekonanie do zmiany zdania, jeśli poważnie potraktuje się obawy ludzi i odpowiednio dostosuje podejście, aby pomóc pacjentom w podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących ich zdrowia”, zauważa dr Holford, dodając: „Są to niezwykle zachęcające wyniki, zwłaszcza w obliczu rosnącego wpływu wprowadzających w błąd i fałszywych informacji na całym świecie”. Badanie przeprowadzone w ramach projektu JITSUVAX (JIU-JITSU WITH MISINFORMATION IN THE AGE OF COVID: USING REFUTATION-BASED LEARNING TO ENHANCE VACCINE UPTAKE AND KNOWLEDGE AMONG HEALTHCARE PROFESSIONALS AND THE PUBLIC) zwraca uwagę na znaczenie wykraczania poza zwykłe obalanie błędnych przekonań w dążeniu do zmiany postaw pacjentów wobec szczepień. Wyniki badania są obecnie opracowywane w formie narzędzi szkoleniowych i programów wspierających pracowników opieki zdrowotnej we Francji, Niemczech, Rumunii i Zjednoczonym Królestwie. Więcej informacji: strona projektu JITSUVAX
Słowa kluczowe
JITSUVAX, COVID-19, szczepienie, szczepionka, opór przed szczepieniami, pracownik opieki zdrowotnej, empatia, pacjent