Wyjście z edukacją naukową poza szkolne mury
Otwarte szkolnictwo to pojęcie odnoszące się do złożonego podejścia edukacyjnego, które oprócz nauczania w klasach oferuje możliwości uczenia się poza szkołą – pokonując bariery czasu i dostępu. To otwarte podejście nie tylko rozwija kompetencje naukowe uczniów, ale także zachęca ich do zainteresowania się karierą naukową. Pomimo wsparcia ze strony krajowych i lokalnych władz oświatowych obecnie brakuje spójnej metody łączącej szkoły, społeczności, muzea i zakłady pracy. Wypełnienie tej luki wymaga podjęcia skoordynowanych międzynarodowych wysiłków, odzwierciedlających ideę otwarcia szkół na społeczeństwo.
Kontakt uczniów z szerszą społecznością
Finansowany przez Unię Europejską projekt SALL ma na celu rozwój koncepcji otwartego szkolnictwa poprzez wspieranie współpracy w dziedzinie edukacji naukowej, traktując szkoły jako żywe laboratoria zintegrowane ze społeczeństwem. Celem tego przedsięwzięcia jest zachęcenie szkół do współpracy z interesariuszami i tworzenia nowych partnerstw w społecznościach lokalnych z myślą o poprawie ogólnego dobrostanu społecznego. Projekt SALL opiera się na fundamencie przygotowanym przez inicjatywę OSOS – wpływowy projekt finansowany przez UE, który jako pierwszy dotyczył idei otwartego szkolnictwa. Zespół projektu OSOS pokazał, w jaki sposób zaangażowanie lokalnych społeczności w proces nauczania i uczenia się umożliwia budowanie innowacyjnych społeczności sprzyjających integracji. Zaangażowanie to pozwala uczniom lepiej zrozumieć globalne i lokalne problemy, a także znaczenie nauki i technologii w ich rozwiązywaniu. „Ostatecznym celem jest zwiększenie kompetencji uczniów w zakresie rozwiązywania problemów i współpracy, dzięki czemu edukacja naukowa będzie lepiej dostosowana i bardziej włączająca”, mówi koordynator projektu Pavlos Koulouris. W szkole podstawowej w greckiej miejscowości Makrygialos uczniowie wzięli udział w żywym laboratorium poświęconym hodowli małży, towarzysząc rolnikom na łodzi wypływającej w morze i obserwując z bliska, jaki wpływ na lokalne środowisko wywiera zmiana klimatu. Doświadczenie to pokazało, w jaki sposób rolnictwo może podtrzymywać ekosystemy i wspierać źródła utrzymania, a także zwróciło uwagę uczniów na krytyczny związek między środowiskiem a dobrobytem społeczności.
Metodologia żywych laboratoriów
Zespół projektu SALL był współtwórcą metodologii żywych laboratoriów jako techniki rozwoju aktywności w zakresie otwartego szkolnictwa powiązanych z edukacją naukową w europejskich szkołach. Setki nauczycieli i szkół w całej Europie z entuzjazmem wdrożyło tę metodologię, dostosowując ją do własnych potrzeb i okoliczności, czego owocem była realizacja inspirujących projektów szkolnych. Co ważne, projekty żywych laboratoriów SALL są poświęcone rzeczywistym problemom wynikającym z doświadczeń uczniów i opierają się na ścisłej współpracy z podmiotami społecznymi wywodzącymi się z lokalnej społeczności. Początkowo działania te koncentrowały się na kwestiach związanych z żywnością, ale stopniowo rozszerzano je na wszystkie obszary tematyczne, w tym kwestie ekologii i cyfryzacji. Portfolio projektów SALL to cenne źródło inspiracji dla tych, którzy rozpoczynają swoją własną przygodę z ideą otwartej szkoły. Przedstawiono w nim przykłady projektów, które zostały wdrożone w szkołach w całej Europie – od szkolnych ogrodów i promowania ekologicznej lokalnej produkcji żywności, po analizę zagadnień takich jak nawyki żywieniowe, kompostowanie odpadów żywnościowych czy ochrona dzikiej przyrody.
Znaczenie otwartego szkolnictwa
Opracowana w ramach projektu SALL platforma społecznościowa umożliwia każdemu wyszukiwanie aktywności szkolnych wykorzystujących metodologię żywych laboratoriów, a także udostępnianie informacji lub wchodzenie w interakcje. Stosując metodę nauczania opartą na żywych laboratoriach, społeczności szkolne mają szansę na sprawne włączenie koncepcji otwartej szkoły do codziennej praktyki pedagogicznej, rozszerzając program nauczania o procesy uczenia się przez doświadczanie i projekty. Dowody dostarczone przez szkoły uczestniczące w projekcie wskazują, że otwarte szkolnictwo oparte na żywych laboratoriach może mieć pozytywny wpływ na poczucie własnej wartości uczniów oraz ich aktywność obywatelską. Przygotowanie wytycznych w formie dokumentów orientacyjnych zapewni, by tego rodzaju projekty w zakresie otwartego szkolnictwa były codziennością w europejskich szkołach. „Inicjatywy takie jak OSOS i SALL sprawiają, że edukacja naukowa staje się wspólną odpowiedzialnością liderów, nauczycieli, uczniów i społeczności, krzewiąc ideę odpowiedzialnego obywatelstwa w europejskich szkołach”, podkreśla Sofoklis Sotiriou, dyrektor ds. badań i rozwoju w Ellinogermaniki Agogi.
Słowa kluczowe
SALL, otwarte szkolnictwo, edukacja naukowa, społeczność lokalna, uczenie się przez doświadczanie, żywe laboratorium, projekty szkolne
