Droga od nauki obywatelskiej do demokracji uczestniczących
Aktualne kryzysy finansowe, zdrowotne i geopolityczne w Europie doprowadziły do wzrostu sceptycyzmu społeczeństwa wobec władzy i poczucia braku zaangażowania w proces polityczny. Gdy dodać do tego wzrost ekstremizmu, nie ulega wątpliwości, że kryzysy te zagrażają podstawowym wartościom demokratycznym, takim jak integracja, uczestnictwo i działalność polityczna. Finansowany przez UE projekt ISEED wykorzystuje naukę obywatelską jako model dla działań mających na celu inspirowanie społeczeństwa do aktywnego udziału w polityce. „Nauka obywatelska polega na zapraszaniu i włączaniu osób niebędących naukowcami w proces gromadzenia i współtworzenia wiedzy naukowej”, mówi Eleonora Montuschi, profesor filozofii nauki na Uniwersytecie Ca' Foscari w Wenecji we Włoszech. „Liczymy, że dzięki zaadaptowaniu tego podejścia do demokratycznego podejmowania decyzji proces polityczny stanie się bardziej otwarty na udział i interesy obywateli, a jednocześnie zwiększy ich możliwości działania jako jednostek świadomie podejmujących decyzje”.
Przeniesienie nauki obywatelskiej na grunt polityki
Projekt ISEED zakłada zwiększenie uczestnictwa obywateli w europejskich demokracjach poprzez wykazanie znaczącego wpływu, jaki obywatele mogą mieć na decyzje publiczne. „Nauka obywatelska dowodzi, że uczestnictwo nie jest tylko dodatkiem, ani też hasłem propagandowym”, mówi Montuschi. „Wręcz przeciwnie, może być kluczowe dla poprawy kluczowych wymiarów funkcjonowania nauki”. W projekcie powstają narzędzia i strategie służące łączeniu obywateli i decydentów w odpowiednio zorganizowany sposób, umożliwiający wspólne podejmowanie decyzji. „Nasz projekt ma na celu zgromadzenie wiedzy pozwalającej na zrozumienie tego, w jaki sposób w demokratycznych społeczeństwach UE może być wspierane uczestnictwo obywateli w debatach, a także przygotowanie wniosków i narzędzi, które mogłyby być rozpowszechniane poza sferą akademicką”, dodaje Montuschi.
Tworzenie ogólnodostępnego repozytorium wiedzy
Choć realizacja projektu nadal trwa, przyniósł on już kilka ważnych rezultatów. W oparciu o wstępne analizy praktyk dotyczących partycypacji i uczestnictwa w debatach uczeni opublikowali kilka artykułów na temat takich koncepcji partycypacyjnych, jak znaczenie publicznego zrozumienia i wiedzy osób niebędących specjalistami. W ramach empirycznej części badań badacze przeprowadzili serię studiów przypadków na temat obywatelskich inicjatyw naukowych realizowanych we Francji, Polsce i Urugwaju. Przeprowadzili także ankiety online i offline dotyczące form uczestnictwa obywatelskiego oraz analizę argumentów wyodrębnionych z internetowych debat naukowych za pomocą cyfrowego narzędzia o nazwie Argument Extractor. „Badania te stanowią podstawę do stworzenia ogólnodostępnego repozytorium wiedz, które będzie wykorzystywane do różnych celów, od badań akademickich po kształtowanie polityki i inicjatywy edukacyjne dla obywateli”, twierdzi Montuschi.
Od badań do zaleceń dotyczących polityki
Badania te są wykorzystywane do opracowania raportu politycznego, który będzie zawierał zalecenia i najlepsze praktyki dotyczące zaangażowania obywateli. Raport będzie także zawierał strategię pozwalającą na skalowanie wyników projektu w celu sformułowania przyszłych zaleceń politycznych. W czasie gdy trwają końcowe prace nad raportem, zespół rozpoczyna serię warsztatów w sześciu krajach partnerskich. W każdym z warsztatów przedstawione zostaną różne scenariusze dotyczące tego, jak może wyglądać przyszłość demokracji w danym kraju, a także strategie wykorzystania zasad nauki obywatelskiej, pomagające w realizacji (lub uniknięciu) tych scenariuszy. Projekt zakłada także udostępnienie wszystkich danych i narzędzi opinii publicznej w celach konsultacyjnych i do swobodnego wykorzystania. „Długofalowo chcemy przyczynić się do wymiany wiedzy w obszarze nauki obywatelskiej i nie tylko – i liczymy, że uda nam się zainspirować do tego inne przyszłe inicjatywy”, dodaje na koniec Montuschi.
Słowa kluczowe
ISEED, nauka obywatelska, demokracja uczestnicząca, demokracja, wartości demokratyczne, uczestnictwo obywateli
