Dalszy rozwój ekosystemu otwartej nauki na rzecz niebieskiej gospodarki
W ostatnim czasie Europa zdobyła pozycję lidera w badaniach nad ekosystemami morskimi, a to dzięki infrastrukturze, programom i dużym projektom badawczo-rozwojowym, które zwiększyły jej zdolności w zakresie obserwacji środowiska wodnego, modelowania, prognozowania, przetwarzania i udostępniania danych. Ważnym elementem tych zdolności są programy otwartej nauki, które znacząco przyczyniają się do postępów w ochronie środowiska morskiego. W 2019 r. rozpoczęła się realizacja finansowanego przez UE projektu Blue-Cloud, którego celem było opracowanie wirtualnej platformy pilotażowej zapewniającej otwarty i płynny dostęp do multidyscyplinarnych danych i narzędzi badawczych w zakresie zrównoważonego rozwoju oceanów. Ponieważ inicjatywa ta okazała się sukcesem, w 2023 r. rozpoczęto jej kontynuację w postaci projektu Blue-Cloud 2026, któremu przyświeca jeszcze bardziej ambitny cel: przekształcenie platformy pilotażowej w sfederowany europejski ekosystem umożliwiający dostarczanie FAIR (łatwych do znalezienia, dostępnych, interoperacyjnych, wielokrotnego użytku) oraz otwartych danych i usług analitycznych pozwalających na pogłębienie badań nad oceanami, morzami oraz wodami przybrzeżnymi i śródlądowymi. Realizowany przez zespół 40 partnerów z 13 krajów projekt ma zasadnicze znaczenie dla rozwoju morskiego obszaru europejskiej chmury dla otwartej nauki, wpisując się w główne strategie Unii Europejskiej, takie jak Zielony Ład, inicjatywa Destination Earth i misja „Restore our Ocean and Waters”.
Platforma Blue-Cloud obecnie
Biorąc pod uwagę, że oceany pokrywają 70% powierzchni Ziemi i stanowią ponad 95% biosfery planety, nietrudno zauważyć, jak złożone mogą być dane dotyczące ochrony środowiska morskiego, co oznacza konieczność zastosowania podejścia obejmującego różne dyscypliny. Ekosystem Blue-Cloud umożliwia obecnie użytkownikom wyszukiwanie i dostęp do ponad 10 milionów zestawów danych. Łączy również wiodące europejskie infrastruktury danych morskich, które gromadzą dane in situ i dane zdalne związane z różnorodnością biologiczną mórz, obserwacjami CO2 na powierzchni oceanów, fizyką oceanów, biogenomiką i batymetrią oraz wieloma innymi dziedzinami. Powstałe w ramach projektu wirtualne środowisko badawcze jest już jedną z najbardziej rozwiniętych społeczności otwartej nauki w chmurze. Użytkownicy mogą nie tylko odkrywać dane i uzyskiwać do nich dostęp, ale także przechowywać i publikować swoje prace, przeprowadzać analizy i wykonywać procesy oraz komunikować się z innymi badaczami za pośrednictwem funkcji sieci społecznościowych.
Dalsze plany
Projekt Blue-Cloud 2026 zakłada ulepszenie i integrację dalszych usług z platformą w ciągu 42 miesięcy. Rozszerzone zostaną usługi wyszukiwania i dostępu do danych, federacja obejmie większą liczbę niebieskich infrastruktur danych oraz wdrożone zostaną jeziora danych służące do przechowywania i utrzymywania nieprzetworzonych danych z tych infrastruktur. Kolejne kroki będą dotyczyć opracowywania, testowania i dokumentowania nowych środowisk pracy, czego efektem mają być wysoce specjalistyczne zestawy danych podstawowych zmiennych oceanicznych („Essential Ocean Variables”, EOV). EOV dzielą się na dotyczące fizyki, związanej z temperaturą i zasoleniem, chemii, związanej z substancjami odżywczymi, chlorofilem i tlenem oraz ekosystemu, dotyczącego biomasy i różnorodności planktonu. W przyszłości konieczne będzie zmierzenie się z wyzwaniem dotyczącym przetwarzania dużych zbiorów danych in-situ. W tym celu konsorcjum zamierza wykorzystać swoje wysokowydajne środowisko oparte na chmurze obliczeniowej, związane z dużymi zbiorami danych, jeziorami danych i zarządzaniem danymi. Powstałe w ten sposób środowiska pracy pozwolą Blue-Cloud 2026 odegrać istotną rolę w realizacji inicjatywy European Digital Twin of the Ocean. Wraz z innymi projektami badawczymi, takimi jak EDITO-infra, Blue-Cloud będzie wspierać tworzenie interaktywnej repliki oceanu, która umożliwi generowanie wiedzy pomagającej w podejmowaniu lepszych decyzji. Powstałe dzięki projektowi zbiory danych EOV będą wykorzystywane do analizy stanu środowiska, a także prognozowania jego ewolucji i analizy potencjalnych skutków określonych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Słowa kluczowe
Blue-Cloud 2026, oceany, otwarta nauka, zrównoważony rozwój, ochrona mórz, niebieska gospodarka, duże zbiory danych