Przełom w zakresie opieki zdrowotnej w Afryce Subsaharyjskiej
Afryka Subsaharyjska stawia czoła wyzwaniu związanemu z nowym kryzysem dotyczącym wzrostu częstotliwości występowania chorób przewlekłych, w tym cukrzycy i nadciśnienia. Każdego roku prowadzą one do niemal dwóch milionów zgonów, a ich niszczycielskie skutki potęguje wysoki odsetek zakażeń wirusem HIV. Opieka nad osobami zakażonymi tym wirusem była dotychczas realizowana przez specjalistyczne kliniki, które oddzielały pacjentów od osób cierpiących na inne schorzenia. W wielu placówkach podstawowej opieki zdrowotnej brakuje specjalistów świadczących opiekę w zakresie cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, co wymaga skierowania pacjentów do placówek wyższego szczebla.
Połączenie leczenia cukrzycy i nadciśnienia tętniczego z leczeniem wirusa HIV
Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu INTE-AFRICA opracował propozycję zrewolucjonizowania systemu świadczenia opieki zdrowotnej poprzez połączenie leczenia zakażeń wirusem HIV z leczeniem cukrzycy i nadciśnienia. Koncepcja zaproponowana przez zespół opiera się na fakcie, że wszystkie trzy schorzenia wymagają opieki i leczenia przez całe życie, a liczba przypadków współistniejących chorób przewlekłych stale rośnie. „Celem naszego badania było ustalenie, czy połączenie leczenia zakażeń wirusem HIV, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego w jednej klinice może poprawić ogólny standard opieki”, wyjaśnia Shabbar Jaffar, koordynator projektu. W ramach prac badacze przeprowadzili pragmatyczne, randomizowane badanie z zastosowaniem klasteryzacji w Ugandzie i Tanzanii z udziałem 32 placówek opieki zdrowotnej i ponad siedmiu tysięcy uczestników. W ciągu 12 miesięcy uczestnicy badania zakażeni wirusem HIV, a także chorujący na cukrzycę lub nadciśnienie tętnicze korzystali ze zintegrowanej opieki zdrowotnej w jednej klinice, świadczonej przez tych samych pracowników ochrony zdrowia, w oparciu o połączoną dokumentację medyczną oraz usługi laboratoryjne. W grupie kontrolnej, która korzystała z opieki w standardowym modelu, leczenie poszczególnych schorzeń przebiegało oddzielnie.
Lepsze wykrywanie i tańsze leczenie chorób przewlekłych
Dzięki badaniu okazało się, że zintegrowanie opieki zdrowotnej w Afryce Subsaharyjskiej może przyczynić się do wzrostu standardu opieki nad osobami z cukrzycą lub nadciśnieniem tętniczym bez negatywnego wpływu na wyniki leczenia pacjentów zakażonych wirusem HIV. Ponadto integracja usług opieki zdrowotnej dotyczących leczenia wszystkich trzech schorzeń okazała się rozwiązaniem tańszym w porównaniu z leczeniem każdej choroby oddzielnie, jednocześnie prowadziła do wyciągania cennych wniosków. Rezultaty badań wskazują, że opieką udało się objąć niespotykany dotąd odsetek pacjentów z tymi schorzeniami, którzy dzięki temu przeżyli i są w stanie funkcjonować. „Nasze odkrycia mogą zmienić sposób świadczenia opieki zdrowotnej w Afryce Subsaharyjskiej”, podkreśla Jaffar.
Kształtowanie polityki zdrowotnej w Afryce
Wraz ze wzrostem częstotliwości występowania chorób niezakaźnych w Afryce Subsaharyjskiej i rosnącą liczbą osób wymagających opieki z powodu wielu schorzeń, zintegrowane leczenie stanie się z dużym prawdopodobieństwem kluczowym podejściem dla całego kontynentu. Badania zrealizowane w ramach projektu INTE-AFRICA dostarczyły decydentom jasnych dowodów na to, że zintegrowana opieka nad pacjentami zakażonymi wirusem HIV, a także chorującymi na cukrzycę i nadciśnienie tętnicze jest nie tylko wykonalna, ale także opłacalna. Wpływ tej przełomowej inicjatywy sięga dużo dalej niż jej założenia – stanowi bowiem dowód słuszności koncepcji zintegrowanego leczenia chorób na całym świecie. Zdaniem ekspertów wyniki badań będą kształtować przyszłą politykę zdrowotną w Afryce, a jednocześnie wpłyną na badania i praktyki kliniczne na całym świecie. Połączenie opieki nad pacjentami zakażonymi wirusem HIV z szeroko zakrojonymi programami opieki zdrowotnej ma również na celu zmniejszenie piętna społecznego związanego z tą chorobą. Pomimo wyzwań napotykanych podczas organizacji opieki zdrowotnej w ubogich afrykańskich regionach, połączenie wysiłków konsorcjum projektu INTE-AFRICA z afrykańskimi programami walki z chorobami, organizacjami pacjentów i decydentami Ministerstw Zdrowia zaowocowały sukcesami. W 2021 roku zespół otrzymał krajową nagrodę Times Higher Education w kategorii Partnerstwo Międzynarodowe Roku, w uznaniu opartej na zasadach równości i sprawiedliwości współpracy, która zapoczątkowała przełom w dziedzinach badań oraz praktyk opieki zdrowotnej.
Słowa kluczowe
INTE-AFRICA, cukrzyca, nadciśnienie, wirus HIV, opieka zdrowotna, Afryka Subsaharyjska, choroby przewlekłe, opieka zintegrowana