Nowe narzędzia wspomagają szybsze i skuteczniejsze diagnozowanie demencji
Niektórzy często zapominają o różnych sprawach, gubią rzeczy, a nawet tracą wątek podczas rozmowy. Czy to oznacza, że już teraz mają pierwsze objawy demencji lub grozi im ona w przyszłości? Nie do końca. Na ile jest jednak prawdopodobne jej wystąpienie? To samo pytanie zadali sobie naukowcy wspierani w ramach finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu AI-Mind, którzy postanowili opracować narzędzia oparte na sztucznej inteligencji pozwalające na prognozowanie, które osoby cierpiące na łagodne zaburzenia poznawcze są w rzeczywistości zagrożone demencją. U podstaw tego projektu leży największe europejskie badanie, które pomoże w opracowaniu i weryfikacji skuteczności nowatorskich narzędzi, realizowane na terenie Finlandii, Włoch, Norwegii i Hiszpanii od stycznia 2022 roku. Na ich czele stoi prof. Ira Haraldsen ze Szpitala Uniwersyteckiego w Oslo, który pełni rolę koordynatora projektu AI-Mind. „Realizacja naszego projektu wynika z zapotrzebowania na tego rodzaju rozwiązania zgłaszanego przez sektor opieki zdrowotnej”, zauważa Haraldsen w informacji prasowej opublikowanej na łamach portalu sciencenorway.no. „Obecnie nie jesteśmy w stanie przewidzieć ryzyka wystąpienia demencji u osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi”.
Kluczowe znaczenie wczesnej diagnozy
Obecnie diagnozujemy demencję w chwili, gdy objawy są widoczne i niemożliwe do przeoczenia. Zdaniem badaczki jest już wówczas za późno. „W takiej sytuacji po postawieniu diagnozy można jedynie łagodzić objawy, ale nie można zrobić niczego, by wpłynąć na przebieg choroby i jej progresję. To właśnie dlatego chcieliśmy zadbać o to, by diagnostyka była możliwa znacznie wcześniej”, dodaje. Badanie obejmie 1 000 uczestników w wieku od 60 do 80 lat, cierpiących na łagodne zaburzenia poznawcze. Dotychczas badaczom udało się zebrać wystarczającą liczbę ochotników z Włoch i Norwegii, jednak do rozpoczęcia badań wciąż brakuje kilku osób w Finlandii i Hiszpanii. Co czeka uczestników badania AI-Mind? Każdy z nich odwiedzi placówkę kliniczną czterokrotnie w ciągu 2 lat. Podczas kolejnych wizyt pacjenci przejdą przez szereg etapów badań przesiewowych i gromadzenia danych. W pierwszej kolejności zostaną poproszeni o udział w badaniach zdolności poznawczych dotyczących pamięci, myślenia oraz języka, a także przejdą kompleksowe badania przesiewowe w celu ustalenia, czy kwalifikują się do udziału w badaniu. Podczas jednej z wizyt zostanie pobrana próbka krwi w celu zbadania różnorodnych czynników wpływających na ryzyko rozwoju demencji, w tym genetycznych. Podczas każdej wizyty uczestnicy wezmą udział w badaniach elektroencefalograficznych i magnetoencefalograficznych służących do pomiaru aktywności elektrycznej mózgu. „Ciekawym zjawiskiem jest to, że wśród osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi przerodzą się one w demencję u co drugiego pacjenta. Dziś lekarze nie są w stanie stwierdzić, do której grupy należy dana osoba”, wyjaśnia Haraldsen. Badacze chcą, by narzędzia oparte na sztucznej inteligencji opracowywane w ramach projektu AI-Mind (Intelligent digital tools for screening of brain connectivity and dementia risk estimation in people affected by mild cognitive impairment) były w stanie stwierdzić, czy danej osobie grozi ryzyko wystąpienia tego schorzenia, czy raczej może odetchnąć z ulgą. „Chcielibyśmy, by były dostępne badania przesiewowe możliwe do realizacji w skali całej populacji, na przykład obejmujące wszystkie osoby, które ukończyły 55. rok życia”, stwierdza badaczka. Osoby zagrożone ryzykiem demencji będą mogły być monitorowane przez lekarzy, którzy będą w stanie wydawać zalecenia pozwalające na ograniczenie ryzyka rozwoju choroby. Więcej informacji: strona projektu AI-Mind
Słowa kluczowe
AI-Mind, demencja, zaburzenia poznawcze, mózg, sztuczna inteligencja