Europejskie grunty marginalne przynoszą korzyści biogospodarce
Już od pierwszych dni prac rozpoczętych w lipcu 2020 roku zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu BeonNAT bada produkcję biodegradowalnych bioproduktów i związków bioaktywnych, które mogą stanowić alternatywy dla produktów wytwarzanych z paliw kopalnych. Badacze zaproponowali wykorzystanie w tym celu drzew i krzewów uprawianych na gruntach marginalnych w Europie jako źródła biomasy do produkcji ośmiu produktów dzięki nowym łańcuchom wartości opartym na biotechnologii. Zespołowi skupionemu wokół inicjatywy BeonNAT udało się dotychczas wykazać potencjał biomasy leśnej uprawianej do produkcji bioplastików stosowanych w bioaktywnych kosmetykach, biowęgla, węgla aktywnego i ściółki dla zwierząt domowych wzbogacanej olejkami eterycznymi. Gatunki drzew i krzewów oceniane pod kątem ich przydatności w zakresie wytwarzania tych produktów końcowych obejmują wiąz syberyjski, jałowiec pospolity, posłonek, rozmaryn, brzozę, żarnowiec miotlasty, czarną akację, drzewa z rodziny brezylkowych, grab pospolity i topolę czarną. Wybrane gatunki były następnie uprawiane w sześciu lokalizacjach na terenach Niemiec, Hiszpanii i Rumunii. W Hiszpanii drzewa zostały posadzone na marginalnych gruntach rolnych w Velefique na terenie Almerii, a także na marginalnych nieużytkach leśnych porośniętych pastwiskami w Lubii w prowincji Soria, charakteryzującymi się rzadkim zadrzewieniem. Teren projektu w Sorii znajduje się pod zarządem ośrodka Centro de Investigaciones Energéticas, Medioambientales y Tecnológicas (CIEMAT), który pełni rolę koordynatora projektu BeonNAT, jest także obszarem objętym zrównoważoną gospodarką leśną. Niemieckie studia przypadków są prowadzone w zrekultywowanej części kopalni odkrywkowej węgla brunatnego Welzow w Brandenburgii oraz na marginalnych terenach leśnych w saksońskim Kromlau. W Rumunii drzewa były hodowane na dawnych gruntach rolnych w miejscowościach Zamostea i Moara.
Obiecujące rezultaty
Jak czytamy w informacji prasowej opublikowanej na łamach czasopisma „Nutraceutical Business Review”, z listy wyżej wymienionych gatunków badacze wybrali sześć roślin, których uprawa przyniosła najbardziej obiecujące rezultaty, a następnie uznali je za odpowiednie do wykorzystania w produkcji bioplastików, biowęgla, węgla aktywnego i ściółki dla zwierząt domowych. Topola czarna uprawiana w miejscowości Zamostea oraz akacja hodowana w ramach projektu w Moarze okazały się dobrym surowcem do wytwarzania kwasu mlekowego wykorzystywanego w produkcji bioplastików na potrzeby bioaktywnych kosmetyków. To jednak nie wszystkie rezultaty, o których czytamy w komunikacie: „Badania wiązu syberyjskiego zaowocowały dobrymi wynikami w zakresie produkcji węgla aktywnego i biowęgla na potrzeby komercyjne. Równie obiecujący w tym zakresie jest także jałowiec pospolity. Z kolei brzoza, rozmaryn i wiąz syberyjski charakteryzują się najlepszymi wynikami w zakresie wytwarzania ściółki dla zwierząt domowych wzbogacanej olejkami eterycznymi. Dobiegły końca również pierwsze testy płyt wiórowych. Płyty wiórowe charakteryzujące się niskimi emisjami formaldehydu udało się uzyskać ze wszystkich gatunków, a wybrane egzemplarze – w szczególności wykonane z niektórych gatunków drzew – wykazywały dobre właściwości mechaniczne”. Badacze skupieni wokół projektu BeonNAT przeprowadzili testy roztwarzania siarczanowego przy pomocy procesu Krafta, w ramach którego wióry drewniane są trawione w wysokich temperaturach i pod wysokim ciśnieniem w mieszaninie znanej jako ług biały w celu przetworzenia drewna w ścier drzewny. Po przeprowadzeniu testów na wszystkich badanych gatunkach badacze ustalili, że najgorsze rezultaty zapewnia przetwarzanie jałowca, rozmarynu i drzew z rodziny brezylkowych. Inne gatunki sprawdziły się jednak znacznie lepiej w tym zastosowaniu. „Żarnowiec miotlasty sprawdził się zaskakująco dobrze zarówno w przypadku produkcji płyt wiórowych, jak i ścieru drzewnego”, czytamy w informacji. „Obecnie badacze prowadzą analizy możliwości zastosowania tego gatunku w rozwiązaniach wymagających bioaktywności”. Kolejny etap projektu BeonNAT (Innovative value chains from tree & shrub species grown in marginal lands as a source of biomass for bio-based industries) obejmie drugą turę testów produkcyjnych z wykorzystaniem bioproduktów oraz ocenę surowców wytwarzanych z wybranych gatunków z myślą o zwiększaniu skali produkcji. Prace w ramach projektu dobiegną końca w sierpniu 2025 roku. Więcej informacji: strona projektu BeonNAT
Słowa kluczowe
BeonNAT, drzewa, krzewy, bioprodukty, bioaktywne, grunty marginalne, biomasa, las
