Nowe informacje na temat drugiego najlepszego przyjaciela człowieka
Niezależnie od tego, czy postrzegamy kota domowego jako symbol czczony w starożytności, zwierzę cenione za zdolność zwalczania gryzoni, czy ulubionego czworonożnego towarzysza, historia naszych wspólnych relacji liczy tysiące lat. Pomimo długotrwałych relacji, bardzo niewiele wiadomo na temat biologicznych i kulturowych tendencji stojących za rozwojem interakcji kot-człowiek na przestrzeni czasu. Zespół finansowanego ze środków UE projektu FELIX pracuje nad uzupełnieniem tej luki w naszej wiedzy, wykorzystując najnowocześniejsze metody bioarcheologiczne do badania szczątków ponad 800 starożytnych kotów. Najstarsze badane próbki mają przeszło 10 000 lat, z kolei najnowsze pochodzą z XVIII i XIX wieku. Pozyskano je ze stanowisk archeologicznych w Europie, na Bliskim i Środkowym Wschodzie oraz w Afryce Północnej.
Koty w średniowiecznych portach
Od czasu rozpoczęcia prac w 2021 roku, zespół projektu FELIX przeanalizował setki starożytnych szczątków kotów z tych regionów, w tym kocie mumie. Naukowcy wykorzystali stabilne izotopy do zbadania spożycia białka morskiego przez koty domowe w średniowiecznych miastach portowych północnej Europy. Tego rodzaju izotopy są wyjątkowo użytecznym narzędziem pozwalającym na przyjrzenie się ekologii troficznej kotów, niemniej ich zmienna dieta może uniemożliwić identyfikację wzorca izotopowego u drapieżników, w tym kotów oportunistycznie wybierających ofiary z szerokiej gamy źródeł pożywienia. Aby ocenić przydatność stosowania metody izotopowej w badaniach ekologii kotów, zespół badawczy zmierzył stosunek izotopów węgla i azotu w setkach kocich kości pozyskanych na stanowiskach archeologicznych. W toku prac badawczych zespół doszedł do wniosku, że „analiza stabilnych izotopów może być użytecznym narzędziem w badaniu diety i stylu życia poszczególnych kotów. Należy jednak zawsze uwzględnić precyzyjne poziomy bazowe izotopów w skali lokalnej oraz regionalnej. gdyż poszczególnym ekologiom kotów nie można arbitralnie przypisać dowolnego globalnego zakresu”. Badacze przeanalizowali także stabilne izotopy występujące w szczątkach kotów i innych zwierząt z dwóch średniowiecznych portów w Iranie i Omanie, aby poznać trendy w kocich nawykach żywieniowych. Wyniki tego badania zostały opublikowane na łamach czasopisma „Scientific Reports”. Zespół projektu FELIX odkrył, że koty te najprawdopodobniej przemieszczały się swobodnie, żywiąc się zarówno resztkami żywności, jak i odpadami z połowów, zwłaszcza w Omanie. Analizy izotopowe pokazują, że koty żywią się rybami, gdy mają do nich łatwy dostęp. Wskazują także, że zachowanie to jest bardziej powszechne u kotów domowych niż u żbików.
Koty na statkach wikingów
Badacze z projektu FELIX przeprowadzili również ekscytujące prace w Muzeum Archeologicznym Schloss Gottorf w Niemczech, gdzie przeanalizowali szczątki 103 kotów ze stanowisk archeologicznych datowanych na czasy Wikingów. Najnowocześniejsze analizy starożytnego DNA dostarczają nowych informacji na temat różnorodności genetycznej kotów, które podróżowały na ich statkach. Zidentyfikowane do tej pory linie genetyczne można prześledzić wstecz do kotów północnoafrykańskich, które rozprzestrzeniły się po całym świecie, podróżując wzdłuż morskich szlaków handlowych od czasów klasycznej starożytności. Zespół badawczy zajmuje się obecnie rekonstrukcją pełnych genomów starożytnych kotów z obszarów Europy oraz Bliskiego i Środkowego Wschodu, aby rzucić światło na rozmieszczenie żbików w przeszłości i rozprzestrzenianie się kotów domowych. Projekt FELIX (Genomes, food and microorganisms in the (pre)history of cat-human interactions) dobiegnie końca w 2026 roku. Więcej informacji: strona projektu FELIX
Słowa kluczowe
FELIX, kot, kot domowy, izotop, izotopowy
