Mniejsza ilość pestycydów nie musi oznaczać mniejszych zysków
W Parlamencie Europejskim trwają dyskusje na temat propozycji ograniczenia stosowania pestycydów oraz związanych z nimi zagrożeń o 50 % do 2030 roku. Otwarte posiedzenie, które odbyło się 23 maja 2023 roku w ramach trwających dyskusji, dało przedstawicielom finansowanego przez UE projektu IPMWORKS możliwość przekazania posłom Parlamentu Europejskiego informacji dotyczących zintegrowanych programów ochrony przed szkodnikami (ang. integrated pest management, IPM). IPM to strategia ekosystemowa, która koncentruje się na przeciwdziałaniu szkodnikom lub powodowanym przez nie szkodom poprzez połączenie technik i naturalnych procesów, takich jak zmiana gęstości upraw, płodozmian i wysiew odmian roślin odpornych na szkodniki. Celem jest radykalne ograniczenie stosowania pestycydów, choć strategia zintegrowanej ochrony przed szkodnikami nie zakazuje całkowicie ich użycia. Zakłada jedynie, że będą one dobierane i stosowane w sposób minimalizujący wszelkie zagrożenia dla zdrowia ludzkiego, pożytecznych organizmów i środowiska. Chociaż stosowanie strategii IPM jest obowiązkowe na terenie Unii Europejskiej już od 2014 roku, jej wdrażanie przebiega powoli, a wielu europosłów uważa wręcz, że stojąca za nią koncepcja jest zbyt niejasna, jak czytamy w komunikacie prasowym opublikowanym na portalu „Euractiv”. Problemem pozostaje także kwestia zrównoważenia ograniczeń w stosowaniu pestycydów z opłacalnością rynkową upraw. Otwarte posiedzenie dało przedstawicielom projektu IPMWORKS możliwość rozwiania tych obaw dzięki opisom działania IPM na terenie 22 ośrodków demonstracyjnych i 250 gospodarstw rolnych w całej Europie. „Przez ostatnie dwa lata zbieraliśmy dane w gospodarstwach, aby udowodnić, że możliwa jest rezygnacja z pestycydów bez szkód dla działalności gospodarczej”, informuje badacz Nicolas Munier-Jolain, przedstawiciel INRAE, francuskiego Narodowego Instytutu Badawczego ds. Rolnictwa, Żywności i Środowiska, który pełnił rolę koordynatora projektu.
Opowieść dwóch rolników
Podczas posiedzenia dwóch rolników opisało swoje motywacje i rozwiązania w zakresie skutecznego ograniczania stosowania pestycydów. Portugalski hodowca warzyw Bruno Neves wyjaśnił, w jaki sposób po zainwestowaniu w rozwiązania pozwalające na lepsze kontrolowanie zużycia wody oraz biologiczne środki zwalczania szkodników oparte na osach i trzmielach zmniejszył zużycie pestycydów o 75 %. „Musimy skoncentrować się na żywych ekosystemach, spróbować je zrozumieć i dowiedzieć się, w jaki sposób mogą nam pomóc”, stwierdził rolnik. Po zaledwie 5 latach stosowania IPM Mathias Jonckheere, producent truskawek szklarniowych z Belgii, zmniejszył zużycie pestycydów o 95 %, ograniczając jednocześnie zużycie środków grzybobójczych o połowę. Jego metody obejmowały łączenie odmian odpornych na choroby z precyzyjną kontrolą temperatury w szklarniach i naturalnymi drapieżnikami. „Rolnicy, którzy zużywają najmniejsze ilości pestycydów, przyznają, że konkurencyjność upraw jest zbliżona do sąsiadów stosujących konwencjonalne metody. Dodają też, że znacznie lepiej radzą sobie z chorobami”, zauważa Munier-Jolain, badacz projektu INRAE. Nie oznacza to jednak, że nie istnieją trudności, takie jak potrzeba prowadzenia zrównoważonej gospodarki rolnej przy jednoczesnym zaspokajaniu potrzeb rynku. Jonckheere opisał trudności związane z utrzymaniem kilkuhektarowej uprawy truskawek: „Jeśli drapieżnik nie jest skuteczny, próbujemy innych rozwiązań. Musimy nieustannie trzymać rękę na pulsie i wprowadzać zmiany. Co więcej, niektóre lata są trudniejsze niż inne”. Metody IPM nie cieszą się jeszcze szczególną popularnością w Europie, między innymi ze względu na wciąż niskie ceny chemicznych środków ochrony roślin. Kolejnym możliwym powodem tego stanu rzeczy, który został wskazany podczas otwartego posiedzenia, są wpływy doradców rolniczych powiązanych z firmami agrochemicznymi. Rozwiązania zaproponowane przez europosłów obejmowały wprowadzenie obowiązku stosowania IPM i nałożenie minimalnych wymagań dotyczących praktyk IPM i ich produktów. W ramach projektu IPMWORKS (An EU-wide farm network demonstrating and promoting cost-effective IPM strategies) rozpoczyna się obecnie nowe badanie ankietowe mające na celu zbadanie ograniczenia stosowania pestycydów w gospodarstwach należących do sieci projektu. Wyniki badania mają zostać opublikowane w pierwszych miesiącach 2024 roku. Więcej informacji: strona projektu IPMWORKS
Słowa kluczowe
IPMWORKS, szkodnik, zintegrowany program ochrony przed szkodnikami, pestycyd, gospodarstwo, rolnik