Narzędzie wspierające rolników w zwalczaniu chwastów bez konieczności stosowania herbicydów
Zwalczanie chwastów jest niezwykle ważnym elementem działalności rolniczej. Wzrost niepożądanych roślin może negatywnie wpływać na plony, zakłócać praktyki produkcyjne i zanieczyszczać zebrane plony, negatywnie na nie wpływając. Chociaż do zwalczania chwastów rolnicy zazwyczaj stosują herbicydy, ich nadmierne wykorzystanie przyczyniło się nie tylko do zanieczyszczenia gleby i środowiska, ale także do wykształcenia się chwastów odpornych na działanie tych środków. Taka praktyka nie jest już zrównoważona. Niezbędne jest wprowadzenie nowych praktyk odchwaszczania. Muszą one być zrównoważone, nie tylko ze względu na środowisko naturalne, ale także w celu zapewnienia rentowności europejskiego rolnictwa. Jednym z takich agroekologicznych podejść jest zintegrowane zwalczanie chwastów (ang. integrated weed management, IWM), które było wspierane i rozwijane w ramach projektu IWMPRAISE (Integrated Weed Management: PRActical Implementation and Solutions for Europe).
Identyfikacja zamienników herbicydów
„Kluczowym aspektem IWM jest to, że wykorzystuje wiele taktyk odchwaszczania”, wyjaśnia koordynator projektu IWMPRAISE Per Kudsk z duńskiego Uniwersytetu w Aarhus. „Chodzi o wdrożenie całego szeregu metod, aby dać producentom jak największe szanse na zwalczanie uciążliwych chwastów bez uciekania się do stosowania herbicydów”. Niektóre z tych strategii mogą mieć charakter zapobiegawczy, np. opóźniony wysiew, zarządzanie miedzami śródpolnymi, mulczowanie i uprawy okrywowe. Inne strategie mające na celu zmniejszenie wpływu chwastów na uprawy obejmują wykorzystanie konkurencyjnych gatunków roślin, mechaniczne usuwanie chwastów i skupienie się na rozmieszczeniu składników odżywczych. Problem stanowi jednak to, że żadne pojedyncze narzędzie czy strategia nie jest tak skuteczne jak herbicydy. Rozwiązaniem jest znalezienie sposobów łączenia różnych metod na przestrzeni całego sezonu wegetacyjnego, aby zapewnić porównywalny efekt bez konieczności stosowania środków chemicznych.
Testowanie funkcjonalnych strategii odchwaszczania
Kluczowym celem projektu IWMPRAISE była pomoc społecznościom rolników w zidentyfikowaniu praktycznych rozwiązań IWM dostosowanych do ich szczególnych warunków. W tym celu zespół projektu ściśle współpracował z rolnikami, ich doradcami i MŚP, aby znaleźć możliwe do zaakceptowania przez nich rozwiązania. „Zaczęliśmy od rozmów z rolnikami i doradcami, aby lepiej poznać ich sposób myślenia na temat IWM”, mówi Kudsk. „Przyjrzeliśmy się również opłacalności IWM, a także długoterminowemu wpływowi na takie kwestie jak różnorodność biologiczna”. W każdym z ośmiu uczestniczących w projekcie państw utworzono krajowe klastry, zrzeszające rolników, dostawców i specjalistów z dziedziny rolnictwa w celu przetestowania różnych strategii na przestrzeni 3 lat. „Wypróbowaliśmy takie strategie jak opóźnienie siewu poszczególnych roślin”, mówi Kudsk. „Pozwoliło to na ograniczenie kiełkowania chwastów i łatwiejsze wyeliminowanie ich przed wysiewem nasion roślin uprawnych”. W zakresie zwalczania chwastów jako alternatywę dla herbicydów testowano również metody mechaniczne. „Wszystko to oznacza, że choć żadne pojedyncze rozwiązanie nie jest w 100 % skuteczne, to razem mogą one znacząco ograniczyć zachwaszczenie”, mówi.
Zachęcanie rolników do przyjęcia IWM
Dzięki tej pracy zespół projektu opracował internetowe narzędzie IWM, które jest teraz ogólnodostępne. Użytkownicy mogą się do niego zalogować, wybrać grupę uprawianych roślin i znaleźć wizualną reprezentację możliwych alternatyw dla herbicydów. „Narzędzie przedstawia zbiór alternatywnych sposobów zwalczania chwastów w różnych stadiach”, wyjaśnia Kudsk. „Aby wskazać, do którego etapu cyklu życia są przeznaczone, zastosowano różne kolory”. Dla przykładu, kolor zielony wskazuje na rozwiązania zapobiegające osiedleniu się chwastów, szary na rozwiązania ograniczające ich wpływ na rośliny, natomiast pomarańczowy – na sposoby ograniczania wysiewu chwastów. „Mamy nadzieję, że to narzędzie zachęci rolników do przyjmowania IWM”, mówi Kudsk. „Jest to naprawdę ważne, ponieważ opryskiwanie herbicydami rok po roku zwiększa ryzyko wystąpienia odporności na ich działanie. Co więcej, na rynku nie pojawiają się już żadne nowe herbicydy, a przez przepisy unijne wiele obecnych produktów zniknie. Dlatego potrzebne są nowe strategie zwalczania chwastów”. W ramach projektu powstały również strony internetowe w językach każdego kraju partnerskiego, aby dotrzeć do jak największej liczby rolników. Na każdej stronie internetowej znaleźć można wyniki badań polowych, inspiracje oraz wykazy środków niechemicznych.
Słowa kluczowe
IWMPRAISE, agroekologiczny, herbicydy, chemiczny, chwasty, IWM, różnorodność biologiczna, rośliny uprawne, składniki odżywcze, narzędzie
