Czy rzeczywistość wirtualna zmieni nasze postrzeganie takich kwestii jak zmiana klimatu czy imigracja?
Technologia rzeczywistości wirtualnej (VR) słynie ze swojej głównej zalety – możliwości całkowitego zanurzenia się w elektronicznej rzeczywistości. Immersyjność oferowana przez VR rzeczywiście jest szczytowym osiągnięciem inżynierów i programistów, jeśli chodzi o zacieranie granicy między światem realnym a wirtualnym. Ale jaką właściwie wartość ma dla nas zjawisko immersji? Czy może zmienić sposób, w jaki postrzegamy otaczającą nas rzeczywistość lub wpłynąć na zmianę naszej opinii na jakiś ważny temat? A jeśli tak, to czy jest w stanie przewyższyć pod tym względem film fabularny lub dokumentalny? Może się to wydać zaskakujące, ale naukowcy nie znają jeszcze odpowiedzi na te pytania. Technologia VR ciągle się rozwija, a jej możliwości rozszerzają, w związku z czym jest to idealny moment na realizację projektu PersVR (Unraveling the persuasive power of 360º-video Virtual Reality narratives), który być może rozwieje dotychczasowe wątpliwości. Zespół projektu szczególnie uważnie przyjrzy się kwestii tworzenia filmów 360° w technologii VR, aby dowiedzieć się, czy tego typu narracje mogą wpływać na poglądy i opinie widzów na temat dwóch istotnych problemów: zmiany klimatu i imigracji. „Problemy zmiany klimatu i uchodźców często wydają się czymś odległym. Możemy o nich słyszeć, a nawet zobaczyć materiały przedstawiające złe warunki życia w obozach dla migrantów lub topniejące lody Arktyki, ale po wyłączeniu telewizora lub odłożeniu na bok gazety sprawy te stają się na powrót abstrakcyjne i nieangażujące naszych emocji. Problem w tym, że tymi wyzwaniami należy się zająć już teraz, więc podniesienie świadomości na ich temat jest konieczne do podjęcia odpowiednich kroków na czas”, mówi Tilo Hartmann, profesor w dziedzinie rzeczywistości wirtualnej i komunikacji na Wolnym Uniwersytecie w Amsterdamie. Cel projektu PersVR jest jasny. Jeśli VR sprawdza się lepiej niż tradycyjne media w zmniejszaniu dystansu psychologicznego towarzyszącego tym dwóm problemom, być może dostarczenie danych empirycznych pomoże uzasadnić większe inwestycje w rozwój tej technologii.
Siła przekazu VR
„Rzeczywistość wirtualna posiada moc obrazowania rzeczy w bardzo namacalny sposób”, wyjaśnia Hartmann. „Można na przykład zobaczyć »na własne oczy« topnienie arktycznego lodu lub znaleźć się w środku pożaru buszu, a więc stać się bezpośrednim świadkiem wydarzeń. Faktycznym zadaniem projektu PersVR jest sprawdzenie, w jaki sposób należałoby wykorzystać VR, aby połączyć zalety obu światów – mocne relacje dziennikarskie i immersyjny charakter VR. Pragniemy zintegrować te dwa mechanizmy i sprawdzić, jak ze sobą współpracują, czego jeszcze nie próbowano w ramach innych badań nad technologią VR”. Do zgromadzenia danych empirycznych Tilo Hartmann wraz z Miguelem Barredą (stypendystą działania „Maria Skłodowska-Curie”) wykorzystali istniejące nagrania wideo 360° na temat zmiany klimatu i imigracji. Jeśli chodzi o tę drugą kwestię, wybrali uznany przez krytykę film o kryzysie uchodźczym w Syrii „Chmury nad Sidrą” (Clouds over Sidra), zrealizowany w technologii VR 360° i wyprodukowany przy wsparciu VRSE i ONZ. Twórcy filmu zabierają widzów do świata 12-letniej Sidry, która pokazuje swoje codzienne życie w obozie dla uchodźców Zaatari. „Badania empiryczne zostały opóźnione z powodu pandemii COVID-19, ale naszym zamysłem jest pokazanie tych filmów różnym grupom, używając różnych formatów i różnych poziomów immersji, aby uzyskać zróżnicowane efekty oddziaływania na widza”, dodaje Hartmann. „Osoby biorące udział w badaniu nie będą z początku wiedziały, czego dotyczy badanie: otrzymają kwestionariusz dopiero po doświadczeniu VR. Naszym zadaniem będzie ocena parametrów reakcji fizjologicznych podczas oglądania materiałów wideo”. Po przeprowadzeniu eksperymentów obaj badacze powinni mieć jaśniejszy obraz tego, jaki naprawdę wpływ na uczestników mają narracje prezentowane w technologii VR. Z uwagi na obostrzenia związane z pandemią projekt został zawieszony, ale po zniesieniu lockdownu prace zostaną wznowione, co nastąpi prawdopodobnie jesienią 2021 roku. W międzyczasie zespół projektu koncentruje się na wykorzystaniu VR jako alternatywy dla kursów wykorzystujących oprogramowanie do wideokonferencji, a rezultaty tych prac już przyciągnęły uwagę różnych uniwersytetów.
Słowa kluczowe
PersVR, rzeczywistość wirtualna, VR, narracja, zmiana klimatu, imigracja, wideo 360°