Wspieranie badań proteomicznych
Proteomika, czyli analiza proteomu, jest istotną częścią badań medycznych – od odkrywania nowatorskich markerów białkowych wykorzystywanych w diagnostyce chorób po szukanie nowych celów molekularnych zwiększających skuteczność leków. Białka odpowiadają za większość procesów zachodzących w komórkach i pełnią wiele istotnych funkcji w organizmie. Mutacje zachodzące w DNA wpływają przede wszystkim na białka. Zwalczanie chorób przez leki również opiera się na oddziaływaniu na białka. Bez zaawansowanego sprzętu i wsparcia ekspertów w dziedzinie proteomiki nie można liczyć na nowe odkrycia. Niestety naukowcy często nie dysponują odpowiednimi zasobami. Celem finansowanego ze środków UE projektu EPIC-XS jest umożliwienie badaczom wykorzystania najnowszych technologii i zasobów związanych z analizami proteomicznymi, które są zazwyczaj dla nich niedostępne.
Nowoczesny sprzęt i wiedza fachowa w laboratoriach objętych projektem
W ciągu pierwszych osiemnastu miesięcy realizacji czteroletniego projektu EPIC-XS zaakceptowano ponad 260 wniosków o dostęp do oferowanych zasobów. Jednym z zatwierdzonych projektów kieruje dr Esteban Gurzov z uczelni Université Libre de Bruxelles. Możliwość korzystania z laboratorium Hecklab należącego do niderlandzkiego Uniwersytetu w Utrechcie, pełniącego rolę koordynatora projektu EPIC-XS, ułatwiło grupie, której przewodzi dr Gurzov, prowadzenie badań nad rolą fosfataz w metabolizmie oraz skutkami powiązanych z otyłością powikłań takich jak rak. „Korzyści, jakie mojemu badaniu przyniosła w ciągu kilku ostatnich miesięcy inicjatywa EPIC-XS, są ogromne”, mówi dr Gurzov w artykule opublikowanym w witrynie „TechnologyNetworks”. „Mogliśmy przeprowadzić kompleksowe badania przesiewowe w kierunku eksprymowanych i aktywnych białkowych fosfataz tyrozyny (PTP) na bardzo ograniczonej puli bioptatów ludzkiej wątroby”, wyjaśnia badacz. Naukowiec bada zaburzenia metabolizmu, poszukując nowych celów terapeutycznych. Inne laboratorium, którego zasoby udostępniono w ramach projektu EPIC-XS, stanowiące część Bawarskiego Centrum Biomolekularnej Spektrometrii Mas należącego do Uniwersytetu Technicznego w Monachium (TUM), zapewniło cenne wsparcie badaczom takim jak dr Sven Van Bael z Katolickiego Uniwersytetu Lowańskiego w Belgii. Dr Van Bael bada funkcję neuropeptydów i ich wpływ na zachowanie. Jego wcześniejsze badania peptydomiczne opierały się przede wszystkim na spektrometrii mas z akwizycją zależną od danych – technice, która świetnie sprawdza się w przypadku wykrywania, ale nie nadaje się do precyzyjnych analiz różnicowych ze względu na brak możliwości uzyskiwania spójnych wyników w powtarzanych eksperymentach. Udostępniając wiedzę w zakresie innych celowanych technik badań proteomicznych, takich jak monitorowanie reakcji jednoczesnych i akwizycja niezależna od danych, laboratorium należące do TUM otworzyło przed badaczami zupełnie nowe możliwości. „Dzięki EPIC-XS mogłem bezpośrednio współpracować z ekspertami w dziedzinie celowanej analizy z użyciem spektrometrii mas. Ich doświadczenie i doradztwo okazały się niezwykle pomocne w moich bieżących badaniach, a wiedzę, którą dzięki nim uzyskałem, wykorzystam w przyszłości”, powiedział dr Van Bael. Sprzęt i kwalifikacje pracowników laboratorium TUM wykorzystał też dr Sylvester Holt z Université Côte d’Azur. Jego działania skupiają się na badaniu molekularnych skutków zakłóceń wywołanych ludzkimi mutacjami nowotworowymi w modelu drożdżowym. „Bez wsparcia EPIC-XS nigdy nie osiągnąłbym bieżącego poziomu doskonałości badawczej. Uzyskanie dotacji w ramach tego projektu miało niezwykle pozytywny wpływ na moją karierę naukową i nadało jej rozpędu”, zauważył dr Holt. Wnioski o dostęp do laboratoriów objętych projektem EPIC-XS (European Proteomics Infrastructure Consortium providing Access) napływają nie tylko z krajów europejskich, ale także z Kanady i Stanów Zjednoczonych, co pokazuje, że inicjatywa ta zyskała uznanie na całym świecie. Realizacja projektu EPIC-XS zakończy się w grudniu 2022 roku. Więcej informacji: strona projektu EPIC-XS
Słowa kluczowe
EPIC-XS, proteomika, białko, spektrometria mas, zaburzenia metabolizmu, neuropeptydy, rak