Jak XVI- i XVII-wieczne sztuki hiszpańskie przyczyniły się do powstania wczesnej sceny artystycznej w Europie?
Hiszpański Złoty Wiek (okres około 1500–1681) charakteryzował się przede wszystkim olbrzymim wzrostem i rozwojem intelektualnym. W rezultacie teatr również rozkwitł. Ten okres jest znany jako Złoty Wiek teatru hiszpańskiego. W ramach finansowanego ze środków UE projektu TheaTheor poddano rewizji tradycyjną koncepcję indywidualnego tworzenia tekstów w hiszpańskim teatrze okresu Złotego Wieku. W tym celu zbadano przykłady aktywnej współpracy dramatopisarzy i innych osób związanych z teatrem.
Skarbiec sztuk
Nowe techniki i narzędzia, takie jak fotografia hiperspektralna i analiza chemiczna, pozwoliły przebadać 45 rękopisów. Naukowcy przyjrzeli się bliżej zapiskom i poprawkom Lope de Vegi, dramatopisarza, poety i pisarza, który był kluczową postacią okresu hiszpańskiego Złotego Wieku. Narzędzia cyfrowe i chemiczne pomogły lepiej ocenić charakter niektórych poprawek nanoszonych w rękopisach, w tym przekreślonych fragmentów, sklejonych stron, zmian atramentu i plam z wilgoci. Analiza rękopisów ujawniła ważne informacje o podejściu Lope do procesu twórczego i technikach, które stosował podczas pracy. „To istotny krok dla nauki, ponieważ dostarczył nam wielu informacji o tym, jak de Vega pisał swoje dramaty”, wyjaśnia koordynator projektu Marco Presotto. „Nasze odkrycia kładą kres romantycznej teorii, jakoby de Vega napisał całą sztukę w mniej niż 24 godziny”. Adnotacje i poprawki Lopego wskazują, że rękopisy komedii powstały po przepisaniu na czysto wersji roboczych. W kilku przypadkach odkładał przepisanie wersji wstępnej, aby sprawdzić odniesienia lub udoskonalić werset czy cały monolog. Wyniki nigdy go nie zadowalały i zawsze był gotów zmienić całe dzieło. Użycie różnych atramentów i pojawienie się uwag odręcznych robionych różnym pismem w niektórych rękopisach może wskazywać na nanoszenie poprawek przez reżysera zespołu wystawiającego sztukę. Mogły one też powstać w wyniku działania weryfikacji czy innego rodzaju wpływu czynników administracyjnych. Zespół projektu TheaTheor był w stanie wskazać, w których dokładnie rękopisach lub grupie dokumentów pojawiał się ten sam atrament lub charakter pisma i powiązać je z określonymi nazwiskami ówczesnego systemu teatru komercyjnego. Chociaż nie było to pierwotnym celem projektu, kolejnym ważnym osiągnięciem było odkrycie wśród prac Lopego szkicu rękopisu sztuki „Las bizarrías de Belisa”. „Szczególna treść i cechy formalne są niepodważalnymi dowodami, że mamy do czynienia ze szkicem rękopisu”, zauważa Sònia Boadas, stypendystka działań „Maria Skłodowska-Curie”.
Wkład w stan wiedzy dzięki rozwiązaniom cyfrowym i w druku
Wyniki trafią do monografii Boadasa, która będzie zawierała również nową teorię dotyczącą produkcji korpusowej w hiszpańskim teatrze okresu Złotego Wieku (1580–1635). Trwają prace nad przygotowaniem bazy danych katalogującej, wyjaśniającej i pozwalającej przeszukiwać rękopisy sztuk teatralnych powstałych w okresie Złotego Wieku teatru hiszpańskiego. Repozytorium online da również dostęp do szczegółowych informacji na temat procesów tworzenia tekstów. „Dzięki nowej, niestosowanej dotychczas metodologii pracy projekt TheaTheor będzie stanowić punkt odniesienia dla przyszłych badań nad rękopisami wczesnej nowożytności oraz nad powstawaniem i rozprzestrzenianiem się teatru z okresu Złotego Wieku”, podsumowuje Presotto. „Staramy się podkreślać znaczenie badania i zabezpieczania naszego dziedzictwa kulturowego zarówno ze względu na potrzeby społeczne, jak i badawcze, to zaś wymaga podniesienia stanu świadomości społecznej w zakresie literatury, kultury i teatru europejskiego w okresie wczesnej nowożytności”. Przeprowadzenie prac badawczych było możliwe dzięki wsparciu udzielonemu w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie”.
Słowa kluczowe
TheaTheor, rękopis, teatr, hiszpański Złoty Wiek, sztuka, dramaturg, hiszpański teatr Złotego Wieku, sztuka, Lope de Vega