Trafne prognozy dotyczące liczebności ryb
Przewidywanie dynamiki rozwoju populacji ryb nie jest łatwym zadaniem. Modele matematyczne, które ją odwzorowują, muszą być oparte na dokładnych danych zebranych w badaniach naukowych. „W badaniach z dziedziny ekologii nie zajmujemy się przewidywaniem ilości ryb, które zostaną odłowione, lecz zmianami liczebności populacji ryb w czasie”, wyjaśnia Joël Durant, starszy badacz z norweskiego Centrum Syntezy Ekologicznej i Ewolucyjnej (CEES) na Uniwersytecie w Oslo i koordynator projektu SPITFIRE. „Prognozy te są przekazywane rządom w formie porad i są wykorzystywane do ustalania kwot połowowych, czyli liczby ryb przeznaczonych do odłowu”. Te informacje mają zatem niezwykle istotne znaczenie dla zachowania równowagi ekosystemów morskich i mogą w znacznym stopniu wpływać na planowanie działań flot rybackich. W ostatnich latach skupiono się na podejściu ekosystemowym w zarządzaniu rybołówstwem. Wiąże się to z uwzględnieniem nie tylko odławianych ryb, ale również innych organizmów żyjących w danym środowisku. Stosunek drapieżników do ofiar to jedna z ważniejszych relacji, które znacząco wpływają na zmiany populacji. Koncepcja „match-mismatch” ma na celu wyjaśnienie, dlaczego w ławicach ryb czasami nie rodzą się młode, poprzez porównanie czasu niektórych zjawisk sezonowych, takich jak czas tarła u różnych gatunków, zarówno drapieżników, jak i ich ofiar.
Koncepcja „match-mismatch”
Projekt SPITFIRE, prowadzony przy wsparciu działania „Maria Skłodowska-Curie”, miał na celu zastosowanie koncepcji „match-mismatch” w celu opracowania modelu, dzięki któremu możliwe będzie dokładniejsze przewidywanie liczebności populacji ryb z gatunków, które są odławiane. Celem projektu było również powiązanie zmian temperatury powierzchni mórz z dynamiką liczebności populacji drapieżników i ofiar. „Pierwszym krokiem było zebranie ogromnej ilości danych”, mówi Durant. „Do opracowania skutecznych metod potrzebowaliśmy danych z wielu lat, a nawet dekad, które dotyczyły m.in. narybku oraz gatunków żerujących. Te czasochłonne prace wymagały przeprowadzenia wielu badań i wymiany doświadczeń. Do projektu dołączyła Sofia A. Ferreira, stypendystka działania »Maria Skłodowska-Curie«”. Analizie poddano dane zebrane w obszarze Morza Norweskiego i Morza Barentsa, a następnie zasilono nimi model matematyczny opracowany wcześniej przez Duranta. „Dzięki temu byliśmy w stanie rzetelnie ocenić, jak dobrze koncepcja »match-mismatch« odwzorowuje rzeczywiste trendy”, dodaje uczony. „Wyniki naszych badań zostały opublikowane, a następnie udało nam się wprowadzić dane z innych systemów morskich do tego modelu”.
Ogromna baza danych
Kluczowym rezultatem projektu SPITFIRE było stworzenie obszernej bazy danych zawierającej dane z różnych regionów świata i okresów. Zebrano dane z Atlantyku i Pacyfiku, a także obszaru Morza Norweskiego i Morza Barentsa, Morza Północnego oraz Zatoki Świętego Wawrzyńca. Dzięki tym danym Durant i Ferreira byli w stanie przygotować szczegółowe opracowanie dotyczące relacji między populacjami drapieżników i ofiar. „Jest ono dostępne dla całej społeczności naukowej”, dodaje Durant. „Dzięki połączeniu rosnących temperatur powierzchni mórz z dynamiką populacji drapieżników i ofiar byliśmy w stanie pokazać, jak duży wpływ na ekosystemy morskie mają zmiany klimatu. Mamy nadzieję, że wyniki naszych badań pomogą promować podejście ekosystemowe do zarządzania rybołówstwem, co przełoży się na zrównoważone odławianie ryb oraz ochronę morskiej bioróżnorodności”. Powodzenie projektu sprawiło również, że badaczce zaproponowano objęcie stanowiska w Centrum Syntezy Ekologicznej i Ewolucyjnej. Przyczyni się to do dalszego pogłębiania wiedzy zdobytej w ramach projektu SPITFIRE.
Słowa kluczowe
SPITFIRE, ryby, rybołówstwo, morski, ekosystem, drapieżnik, ofiara, bioróżnorodność