W jaki sposób choroba Alzheimera wiąże się z tempem, w jakim kurczy się prawa i lewa strona mózgu?
Czy istnieje związek między zwykłym starzeniem się a chorobą Alzheimera? Być może, jak czytamy w opisie nowego badania opublikowanym w czasopiśmie „Nature Communications”. W badaniu wykazano, że niektóre części mózgu ulegają szybszej degradacji krótko po skończeniu 30. roku życia i że zmiany takie zachodzą szybciej u osób z chorobą Alzheimera. Korzystając ze wsparcia finansowanych ze środków UE projektów Lifebrain, CONSTRUCTIVEMEM, AgeConsolidate oraz NeuroCogPlasticity, badacze postarali się zrozumieć proces starzenia się mózgu oraz chorobę Alzheimera, koncentrując się na korze mózgowej, czyli zewnętrznej warstwie mózgu. U młodych osób lewa i prawa strona kory mózgowej, odgrywające kluczową rolę w procesie myślenia, zapamiętywania, rozumienia języka i posługiwania się nim oraz świadomości, różnią się od siebie grubością. Zjawisko to nosi nazwę asymetrii kory mózgowej. Zwykle w miarę starzenia się kora staje się cieńsza. Dotychczas sądzono, że jej lewa i prawa strona kurczą się w tym samym tempie, jednak wzmiankowane wyżej badanie pokazuje, że ta strona kory, która była grubsza w wieku 20 lat, prawdopodobnie szybciej ulegnie degradacji. Naukowcy zmierzyli grubość kory u zdrowych osób z Europy i Stanów Zjednoczonych, a także u australijskiej kohorty osób z demencją. „Byliśmy w stanie zmierzyć grubość każdego obszaru kory mózgowej u ponad 2 600 zdrowych uczestników z pięciu krajów, nawet do sześciu razy u jednej osoby, w różnym czasie”, wyjaśnia główny badacz James Roe z Uniwersytetu w Oslo będącego koordynatorem projektu, w artykule opublikowanym na stronie internetowej „Mirage News”. „Wiele innych zestawów danych dotyczących mózgu obejmuje wyłącznie jeden skan mózgu dla każdej z osób, nie można więc zauważyć zmian zachodzących w trakcie życia danej osoby. Wykonanie oddalonych w czasie skanów tej samej osoby było absolutnie kluczowe dla naszego badania”.
Konsekwencje utraty grubości kory
Ustalenia badaczy, że asymetria kory zmniejsza się z wiekiem, dowodzą, że lewa i prawa strona mózgu ulegają degradacji w różnym tempie. Naukowcy odkryli również, że lewa strona mózgu kurczy się szybciej u osób cierpiących na chorobę Alzheimera. „Za wcześnie na ostateczne wnioski, ale może okazać się, że asymetrię korową można wykorzystać jako marker świadczący o wczesnych zmianach w mózgu spowodowanych chorobą Alzheimera, o których sądzi się, że występują jeszcze przed zaobserwowaniem objawów kognitywnych”, zauważa Roe w tym samym artykule. Wszystkie uzyskane dane wskazują na początek zmniejszenia się asymetrii przypadający krótko po ukończeniu 30. roku życia, kontynuację tego procesu w dorosłym życiu oraz przyspieszenie około 60. roku życia. „Wyniki sugerują, że przynajmniej niektóre zmiany w mózgu powiązane z chorobą Alzheimera mogą zachodzić przez wiele lat, a być może nawet dekad. Mogą się też w dużej mierze nakładać na stopniowo pojawiające się zmiany wynikające z normalnego procesu starzenia się”, stwierdza Roe. W ramach projektu Lifebrain (Healthy minds from 0-100 years: Optimising the use of European brain imaging cohorts) zebrano 3 zestawy danych gromadzonych przez całe dorosłe życie uczestników, które mogą być wykorzystane do badania zmian w mózgu u osób w wieku od 0 do 100 lat. Kolejna podobna próba obejmowała 2 577 skanów wykonanych u 1 084 zdrowych osób w wieku od 20,0 do 89,4 lat. Próbę tę przeanalizowano przy wsparciu zespołów z projektów CONSTRUCTIVEMEM (Emergence and decline of constructive memory – Life-span changes in a common brain network for imagination and episodic memory), AgeConsolidate (The Missing Link of Episodic Memory Decline in Aging: The Role of Inefficient Systems Consolidation) oraz NeuroCogPlasticity (Neurocognitive Plasticity – Lifespan Mechanisms of Change). Więcej informacji: strona projektu Lifebrain projekt CONSTRUCTIVEMEM strona projektu AgeConsolidate projekt NeuroCogPlasticity
Słowa kluczowe
Lifebrain, CONSTRUCTIVEMEM, AgeConsolidate, NeuroCogPlasticity, mózg, choroba Alzheimera, kora mózgu, wiek