Kolejne dowody na obniżanie ryzyka choroby Alzheimera poprzez edukację
Wyniki badań opublikowane właśnie w czasopiśmie British Medical Journal potwierdzają istnienie związku między edukacją a gromadzeniem się „płytek” i „splotów” zniekształconych białek, co prowadzi do stopniowego obumierania komórek mózgowych, charakterystycznego dla choroby Alzheimera. Przyczyny choroby są nadal w dużej mierze nieznane, a opracowywane terapie farmakologiczne okazują się rozczarowującymi porażkami. Uwaga jest zatem teraz przekierowywana na starania zmierzające do znalezienia sposobu na obniżenie liczby przypadków poprzez walkę z czynnikami ryzyka, zanim choroba się rozwinie. Wydaje się, że przynosi ona pewne sukcesy, bowiem badania przeprowadzone przez Cambridge Institute of Public Health pokazały, że współczynnik zachorowalności na chorobę Alzheimera spada w Zjednoczonym Królestwie, prawdopodobnie dzięki postępom w edukacji, ograniczeniu palenia tytoniu, lepszej diecie i aktywności fizycznej. W najnowszych badaniach zatytułowanych „To determine which potentially modifiable risk factors, including socioeconomic, lifestyle/dietary, cardiometabolic, and inflammatory factors, are associated with Alzheimer’s disease” wzięło udział 17 008 osób dotkniętych chorobą Alzheimera i 37 154 osób z grupy kontrolnej. Przedmiotem badań były 24 potencjalnie modyfikowalne czynniki ryzyka. Konwencjonalne badania obserwacyjne konsekwentnie wskazują, że niski poziom wykształcenia wiąże się z podwyższonym ryzykiem, bowiem wedle szacunków można temu czynnikowi przypisać 19% przypadków. Nierozstrzygające dowody uzyskane w ramach konwencjonalnych badań obserwacyjnych wskazują na następujące czynniki ryzyka: otyłość; nadciśnienie i wysoki poziom cholesterolu w wieku średnim; cukrzyca; palenie tytoniu; niski poziom witaminy D i kwasu foliowego; hiperhomocysteinemia (nieprawidłowo wysoki poziom homocysteiny we krwi) i wysokie stężenie białka C-reaktywnego (białko fazy ostrej, które służy jako wczesny marker stanu zapalnego lub infekcji). Aktywność fizyczna, zdrowa dieta i umiarkowane spożycie alkoholu oraz spożycie kawy są łączone z obniżonym ryzykiem. Naukowcy, wspierani częściowo przez UE za pośrednictwem projektu COSTREAM, wyjaśniają, że dostępne dowody są w znacznej części niezadowalające, gdyż badania obserwacyjne polegają najczęściej na informacjach podawanych przez badanych. To może rodzić wątpliwości co do związku przyczynowo-skutkowego. Dane z badań randomizowanych są skąpe i nie przynoszą rozstrzygnięcia. Dostarczanie nowych dowodów Naukowcy podzielili ryzyka na kategorie: społeczno-ekonomiczne, styl życia/dieta, kardiometaboliczne i zapalne. Przeanalizowali warianty genetyczne, które podwyższają ryzyko wielu różnych środowiskowych czynników ryzyka, aby przekonać się, czy występują częściej u 17 000 chorych na chorobę Alzheimera. Wyniki wskazały na najściślejszy związek z wariantami genetycznymi, które prognozują wyższy poziom wykształcenia. „To kolejny solidny dowód na to, że edukacja wiąże się z obniżonym ryzykiem zapadnięcia na chorobę Alzheimera” – stwierdziła naczelna autorka, dr Susanna Larsson. „Sugeruje, że podniesienie poziomu wykształcenia może mieć istotny wpływ na obniżenie liczby osób cierpiących na tę niszczycielską chorobę”. Nie ma pewności co do sposobu, w jaki wykształcenie mogłoby obniżyć ryzyko zapadnięcia na chorobę Alzheimera, ale można go odnieść do tego, co wiadomo na temat „zasobów poznawczych”, czyli zdolności angażowania alternatywnych sieci mózgu albo wykorzystywania normalnie nieużywanych struktur lub sieci mózgu do kompensowania niedostatków starzejącego się organu. Wyniki innych badań pokazują, że ten sam zakres uszkodzenia mózgu wiąże się z lżejszą postacią choroby Alzheimera i jej rzadszym występowaniem u osób, które odebrały lepsze wykształcenie, co może posłużyć za wsparcie teorii. Dowody wskazują na to, że edukacja, która pomaga wzmocnić obwody mózgu, może zwiększać zasoby sieci, z których mózg nadal potrafi korzystać. Projekt COSTREAM (Common mechanisms and pathways in Stroke and Alzheimer's disease) gromadzi epidemiologów, genetyków, radiologów i neurologów poszukujących podobieństw między udarem a chorobą Alzheimera, które to schorzenia mają pokrywającą się częściowo patogenezę. Zespół wykorzystuje swoją rozległą sieć międzynarodową do powiązania rozmaitych dużych zbiorów danych wraz z łączeniem nowatorskich strategii analitycznych z powstającymi technologiami w dziedzinie genomiki, metabolomiki i obrazowania mózgu metodą rezonansu magnetycznego. Więcej informacji: Witryna projektu
Kraje
Zjednoczone Królestwo
