Wychodzenie poza utarte schematy dotyczące obszarów wiejskich i miejskich
Praca z domu w czasie pandemii sprawiła, że wiele osób rozważa przeprowadzkę na wieś. Sytuacja ta uwydatniła też przepaść cyfrową – wiele dzieci mieszkających na obszarach wiejskich nie ma możliwości uczestniczenia w zdalnych zajęciach. Podczas pandemii pojawiły się nowe możliwości łączenia zalet związanych z życiem w mieście i na wsi, co jednocześnie zwróciło uwagę na potrzebę odejścia od tradycyjnego podziału na przestrzeń miejską i wiejską. Poprzez badanie powiązań między społecznościami wsi, miast i ich obrzeży można poprawić jakość życia ich członków. Aby zrealizować ten cel, badacze z finansowanego ze środków UE projektu ROBUST (Rural-Urban Outlooks: Unlocking Synergies) określili najważniejsze obszary, w których te relacje mogą zostać ulepszone. „Poszerzyliśmy naszą wiedzę na temat interakcji między obszarami wiejskimi, podmiejskimi i miejskimi oraz zidentyfikowaliśmy praktyki, które sprzyjają wzajemnie korzystnym relacjom”, wyjaśnia Han Wiskerke, koordynator projektu ROBUST, profesor i kierownik katedry socjologii wsi i rolnictwa na Uniwersytecie w Wageningen.
Kwestionowanie założeń
Pierwszym krokiem było stworzenie raportu, w którym opisano założenia koncepcyjne tych interakcji. Odrzucono założenie, że z obszarami wiejskimi i miejskimi wiążą się wyraźne granice i cechy charakterystyczne, po czym przedstawiono trzy istotne koncepcje dotyczące podejścia i pracy poza tym schematem: nowe lokalizacje, czyli rzeczywiste obszary, gdzie ludzie żyją, pracują i współpracują, które mogą obejmować obszary miejsko-wiejskie; zarządzanie relacjami, czyli wspólne podejmowanie decyzji przez podmioty lokalne na różną skalę i partnerstwo między sektorami; inteligentny rozwój, czyli wykorzystanie mocnych stron każdego z obszarów. Następnie opracowano przewodnik dla praktyków zawierający porady dotyczące wdrażania tych koncepcji.
Wspólnoty praktyków
W ramach projektu prowadzone są badania nad wzajemnymi powiązaniami z udziałem partnerów z różnych regionów europejskich. Na potrzeby projektu ROBUST wyznaczono 11 żywych laboratoriów z reprezentatywnych europejskich obszarów wiejskich i miejskich, w których opracowywane i testowane są nowe sposoby rozwiązywania problemów w danym regionie geograficznym. Wyniki prac są udostępniane w tak zwanych wspólnotach praktyków, które koncentrują się na ważnych tematach związanych z obszarami wiejsko-miejskimi, takich jak infrastruktura publiczna, zrównoważona produkcja żywności i powiązania kulturowe. „W ramach projektu opracowaliśmy bardzo wiele praktycznych rozwiązań, takich jak 20 rodzajów wiejsko-miejskich modeli biznesowych”, mówi Wiskerke. Zebrano również ponad 20 przykładów dobrych praktyk dotyczących tego, w jaki sposób infrastruktura publiczna i usługi publiczne mogą być w uczciwy sposób dostarczane zarówno mieszkańcom miast, jak i obszarów wiejskich. Dotyczą one m.in. spółdzielni mieszkaniowych, inteligentnego użytkowania środków transportu oraz lokalnych ośrodków gastronomicznych.
Dynamiczna sytuacja
Wybuch pandemii bezpośrednio wpłynął na sposób przeprowadzania badań. „Pandemia COVID-19 wywarła duży wpływ na harmonogram projektu, ale szybko udało nam się zbadać jej wpływ na relacje wiejsko-miejskie”, mówi Wiskerke. Przykładem może być badanie multilokalności w Finlandii. Multilokalność, pojęcie odnoszące się do osób mieszkających tymczasowo w różnych miejscach, jest powszechnym zjawiskiem w tym kraju. Szacuje się, że 2,4 milionów Finów czasowo mieszka na wsi. Ta tendencja nasiliła się wraz z nadejściem pandemii, podkreślając znaczenie dostosowania zarządzania do takiego stylu życia, na przykład poprzez dostosowanie opodatkowania. Zespół projektu pracuje obecnie nad stworzeniem modeli skutecznego zarządzania na bazie zebranych danych i wyników badań terenowych. Modele te, będące możliwymi do odtworzenia przypadkami użycia, znajdą zastosowanie w różnych lokalnych środowiskach. „Wnioski z badań mogą zostać uwzględnione przy pracach nad długoterminową strategią dla obszarów wiejskich, które są obecnie prowadzone. Oznacza to, że projekt ROBUST może mieć pozytywny wpływ na kształtowanie polityki UE”, podsumowuje Wiskerke.
Słowa kluczowe
ROBUST, wiejskie, miejskie, podmiejskie, żywe laboratoria, ramy, dobra praktyka, modele biznesowe, wspólnota praktyków, multilokalność
