Które kwasy tłuszczowe omega-3 zwalczają rozwój chorób sercowo-naczyniowych
Częstą przyczyną przewlekłych stanów zapalnych, predysponującą do wystąpienia zespołu metabolicznego, jest otyłość brzuszna, której towarzyszy duży obwód w pasie. Wynikające z tego faktu bezprecedensowe skutki społeczne i ekonomiczne obciążające system opieki zdrowotnej na całym świecie wymagają badań mających na celu określenie skutecznych strategii zapobiegania występowaniu przewlekłych stanów zapalnych u pacjentów z grupy ryzyka lub ograniczenia go. Składniki odżywcze, w szczególności kwasy tłuszczowe omega-3, odgrywają kluczową rolę w łagodzeniu lub utrzymaniu przewlekłego stanu zapalnego. Kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA) wzbudziły ogromne zainteresowanie ze względu na ich działanie obniżające poziom lipidów we krwi i rzekomy potencjał przeciwzapalny. Jednakże w prawie wszystkich dotychczasowych badaniach wykorzystywano połączenie tych dwóch związków, dlatego też nie wyjaśniono jeszcze roli każdego z osobna ani nie porównano ich.
Porównanie potencjału EPA i DHA
Zespół projektu PIMS, wspieranego w ramach działań Maria Skłodowska-Curie, zbadał, czy DHA i EPA oddziałują na przewlekły stan zapalny w podobny, czy w różny sposób, oraz za sprawą jakich mechanizmów. „Badacze pracujący w laboratorium Lamarche’a już wcześniej wykazali, że DHA redukuje niektóre markery zapalenia we krwi u dorosłych skuteczniej niż EPA”, wspomina Benoît Lamarche, nadzorujący projekt w ramach wyjazdowej części prac. „Wpływ suplementacji EPA i DHA na działanie przeciwzapalne i wszelkie różnice ze względu na płeć porównywano poprzez badanie specyficznych markerów stanu zapalnego w krwiobiegu, komórkach immunologicznych i tkance tłuszczowej jamy brzusznej”, wyjaśnia Cécile Vors, stypendystka ze stopniem doktora. Badanie z udziałem mężczyzn i kobiet z zespołem metabolicznym przeprowadzono w układzie krzyżowym z randomizacją, podwójnym zaślepieniem i kontrolą placebo.
Wyniki wyjaśniające przeciwzapalne działanie DHA i EPA
Główne uzyskane dotychczas wyniki sugerują, że ani komórki odpornościowe, ani powierzchniowa tkanka tłuszczowa jamy brzusznej nie odgrywają istotnej roli w wyjaśnianiu różnicy między działaniem EPA i DHA w modulowaniu przewlekłego stanu zapalnego. Jednakże silniejsze działanie przeciwzapalne DHA w porównaniu z EPA może być częściowo spowodowane zmianami w konkretnych bioaktywnych mediatorach lipidowych pochodzących z DHA i EPA. Bioaktywne mediatory lipidowe biorą udział w sygnalizacji, zwłaszcza w procesie neutralizacji stanów zapalnych. Dalszych danych dostarczy śledzenie kluczowych białek zapalnych, takich jak białko C-reaktywne i amyloid A w surowicy, w warunkach in vitro. Zespół projektu PIMS oczekuje przełomu w zakresie wyjaśnienia przeciwzapalnego działania DHA i EPA.
Skuteczna metoda analizy spowodowała opóźnienie w zestawianiu wyników, ale kolejne działania są na dobrej drodze
Jak na ironię, opracowane wcześniej nowe metody z laboratorium Lamarche’a, wykorzystujące innowacyjne podejście proteomiczne do badania metabolizmu lipoprotein in vivo, trudno było zastosować do badań w ramach projektu PIMS. Pomimo znacznego, ponad dwuletniego opóźnienia w takich postępach analitycznych, dodatkowe dane dotyczące kluczowych białek zapalnych zostały wreszcie udostępnione na potrzeby modelowania kilka miesięcy temu. Dobrą wiadomością jest to, że prace te są na ostatniej prostej do publikacji. Przyszłe plany badawcze wyglądają bardzo obiecująco. Dane uzyskane w ramach wyjątkowego badania klinicznego ComparED zostaną poddane dalszej analizie, a wyniki zostaną potwierdzone poprzez publikację w trzech wpływowych czasopismach. W czasopiśmie American Journal of Clinical Nutrition mają ukazać się dane modelowe, natomiast w czasopiśmie Circulation Journal opublikowane zostaną dane na temat bioaktywnych mediatorów lipidowych. „Szykuje się dalsza potencjalna wspólna praca na temat prostaglandyn – bioaktywnych cząsteczek lipidowych biorących udział w stresie oksydacyjnym – która będzie miłym uzupełnieniem wyników uzyskanych już w ramach projektu PIMS”, dodaje pracowniczka naukowa. „Jestem naprawdę wdzięczna za szanse, jakie dał mi program stypendiów badawczych w ramach działań Maria Skłodowska-Curie”, podkreśla Cécile Vors. Poza nabyciem umiejętności w zakresie tkanki tłuszczowej i metabolizmu kwasów omega-3 oraz modelowania danych w 2021 roku planuje ona również kandydować do otrzymania nagrody dla młodych naukowców, zarówno amerykańskiej, jak i europejskiej.
Słowa kluczowe
PIMS, EPA, DHA, przewlekły stan zapalny, zespół metaboliczny, kwasy tłuszczowe omega-3