Wzrost liczby redaktorów płci żeńskiej i ich znaczenia po 1700 roku
Londyn, 1852 rok: wydanie pierwszego numeru magazynu „Englishwoman's Domestic Magazine” przez Samuela Beetona. Artykuły poruszały tematy fikcji i życia domowego klasy średniej oraz oferowały praktyczne pomysły na prowadzenie gospodarstwa domowego. Tym samym podjęto pierwszy krok w kierunku feminizmu, zwracając się do kobiet jako cennych czytelniczek i konsumentów na ich własnych prawach. Niewiele osób wiedziało wtedy, że za dużą część treści magazynu odpowiedzialna była w rzeczywistości żona Beetona, Isabella Beeton. Była ona pionierką branży redaktorskiej i członkinią ogólnoeuropejskiej sieci redaktorek, które od 1700 roku pisały i tworzyły z ukrycia. Poprzez projekt WeChangEd (Agents of Change: Women Editors and Socio-Cultural Transformation in Europe (1710-1920)) Marianne Van Remoortel, profesor nadzwyczajna na Wydziale Studiów Literackich Uniwersytetu w Gandawie, chciała zwrócić uwagę na kobiety takie jak Isabella Beeton. „Kobiece autorstwo jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem. Ponadto może nawet wydawać się niewarte szczegółowych badań. Jest wręcz przeciwnie – uważamy, że redakcja prowadzona przez kobiety ma duże znaczenie z perspektywy historii kobiet”, wyjaśnia. Właśnie dlatego postanowiła ona pokazać istnienie tych kobiecych sieci i zwrócić uwagę na ich najbardziej wpływowe członkinie.
Baza danych ponad 1 700 redaktorek
„Jednym z głównych rezultatów naszego projektu jest baza danych redaktorek i ich czasopism, którą stworzyli wspólnie członkowie mojego zespołu. Zebraliśmy dane na temat ponad 1 700 redaktorek oraz czasopism, które redagowały w 26 europejskich językach”, mówi Van Remoortel. Jest to jedno z najważniejszych osiągnięć projektu. Nie skupiano się na konkretnych tradycjach narodowych i okresach, zamiast tego w zakrojonym na szeroką skalę projekcie WeChangEd przeprowadzono wielojęzyczne studium czasopism. Jak zauważa Van Remoortel, nie było to wcale łatwym zadaniem. „Ważnym wyzwaniem było dla nas umieszczenie w bazie danych o redaktorkach i czasopismach wydawanych w językach, którymi nie zajmował się nasz zespół. Nawet przy sześciu badaczach wciąż pozostawało wiele języków europejskich, do których nie mieliśmy dostępu. Organizując w maju 2019 roku międzynarodową konferencję poświęconą europejskim redaktorkom, udało nam się zgromadzić wiele dodatkowej wiedzy np. na temat wschodnioeuropejskich redaktorek”, wyjaśnia Van Remoortel. Na rok przed zakończeniem projektu zaowocował on już czterema pomyślnie ukończonymi projektami doktoranckimi oraz szeregiem artykułów naukowych. Jego zespół opracował również nowy model danych na potrzeby badań nad czasopismami, który można wykorzystać nawet w projektach o innej tematyce. „Nasz model odzwierciedla szereg wyborów kuratorskich – tylko czasopisma redagowane przez kobiety w Europie w latach 1710–1920, choć wykracza również poza te wybory. Utrzymujemy na przykład, że cyfrowe podejście do badań nad czasopismami musi być ukierunkowane na budowanie trwałych, ustrukturyzowanych i otwartych modeli danych na potrzeby badań nad czasopismami”, podkreśla badaczka. „Dlatego nasz model danych zbudowaliśmy zgodnie z zasadami »Linked Open Data«. Sprzyja to współpracy ponad barierami językowymi między badaczami zajmującymi się czasopismami”. Dane projektu WeChangEd są publicznie dostępne na platformie Wikidata oraz w aplikacji internetowej Science Stories. Aplikacja pobiera swoje dane bezpośrednio z Wikidata, co oznacza, że może być stale rozbudowywana przez użytkowników platformy Wikidata. Van Remoortel ma nadzieję, że badania przeprowadzone w ramach projektu WeChangEd i sposób, w jaki udostępniane są jego dane, staną się kiedyś inspiracją do podobnych badań na temat kobiecej redakcji, a także ogólnie na temat prasy periodycznej. Jednak bez względu na to, co przyniesie przyszłość, projekt z pewnością był pionierem w nowej dziedzinie badań, ponieważ skupił się na kobietach, których historia, perspektywy i doświadczenia są wciąż zbyt często uważane za drugorzędne w stosunku do mężczyzn.
Słowa kluczowe
WeChangEd, kobiety, redaktorzy, czasopismo
