Korzystny wpływ naturalnej regeneracji lasów na środowisko
Wyludnienie i migracja do miast spowodowały, że w całej Europie można znaleźć porzucone grunty rolne. Trudno się do nich dostać i nie nadają się one już do uprawy z powodu wyjałowienia ziemi lub usytuowania na stromych zboczach. Tym, co mają one do zaoferowania, jest natomiast ogromny potencjał w zakresie pochłaniania CO2. „Wynika to z tego, że tereny te znajdują się często w pobliżu dorosłych i stosunkowo nienaruszonych lasów lub są otoczone przez żywopłoty i drzewa”, wyjaśnia Eduardo Velázquez, koordynator projektu CASE-CO2 i pracownik Uniwersyteckiego Instytutu Badań nad Zrównoważoną Gospodarką Leśną (iuFOR) w Hiszpanii. „Nasiona tych drzew i krzewów mogą łatwo skolonizować te opuszczone grunty, zakiełkować i się na nich przyjąć”. W czasie wzrostu drzewa pochłaniają CO2 z atmosfery, by rozwijać tkanki i swoją strukturę. Dwutlenek węgla jest przechowywany nie tylko w pniu i gałęziach roślin drzewiastych, ale też w ich korzeniach. Rozkład materii również prowadzi do ciągłego podnoszenia zawartości dwutlenku węgla w glebie. „Rozwój biomasy drzewnej może ułatwić gromadzenie dwutlenku węgla i ograniczyć rosnące stężenie tego gazu cieplarnianego w atmosferze”, dodaje Velázquez.
Nowe lasy pod lupą
Celem projektu CASE-CO2 była ilościowa analiza naturalnego procesu ponownego zalesiania opuszczonych gruntów rolnych w regionie Castilla y León, który należy do najbardziej wyludnionych obszarów Półwyspu Iberyjskiego. Przeprowadzenie prac badawczych było możliwe dzięki wsparciu otrzymanemu w ramach działania „Maria Skłodowska-Curie”. „Główna idea tego projektu zrodziła się podczas czytania prac naukowych o samoistnej rewitalizacji terenów rolnych”, opowiada Velázquez. „Zauważyłem, że opracowania te skupiały się głównie na procesach biologicznych stojących za skolonizowaniem ziemi przez rośliny i rzadko poruszano w nich kwestię pochłaniania dwutlenku węgla”. Velázqueza zainspirowały również podróże po ojczystej Hiszpanii i widok resztek murów i zarastających je lasów jałowców, dębów pirenejskich i dębów ostrolistnych, oddzielających kiedyś od siebie pola. Aby oszacować ilość zasobów dwutlenku węgla w regionie, Velázquez użył systemu informacji geograficznej i zidentyfikował za jego pomocą obszary spełniające dziś kryteria lasu, a następnie nałożył na nie obrazy przedstawiające pasy roli, kamienne mury i żywopłoty z różnych okresów. Do oszacowania biomasy posłużyły również obrazy satelitarne. „Odkryliśmy, że porzucanie gruntów rolnych było zjawiskiem o wiele powszechniejszym, niż myśleliśmy”, wyjaśnia Velázquez. „Oszacowaliśmy, że na niektórych obszarach około 20 % obecnie zalesionego gruntu było kiedyś ziemią rolną”. Wstępne wyniki sugerują również, że młodsze lasy radzą sobie z pochłanianiem dwutlenku równie skutecznie co starsze. „Daje to podstawy, by sądzić, że śródziemnomorskie ekosystemy kontynentalne mają ogromny potencjał regeneracyjny”, dodaje Velázquez.
Znaczenie regeneracji
Velázquez uważa, że wnioski płynące z projektu są bardzo jasne. Jeśli w okolicy znajdują się drzewa i krzewy, roślinność może bardzo szybko skolonizować porzuconą ziemię uprawną. W zaledwie kilkadziesiąt lat biomasa może w naturalny sposób pochłonąć ogromne ilości dwutlenku węgla. „Choć skupiliśmy się na regionie Castilla y León, nasze spostrzeżenia odnoszą się też do innych terenów w głębi Półwyspu Iberyjskiego i Europy Południowej”, wyjaśnia naukowiec. „Często uważa się, że naturalne zalesianie nie ma żadnej wartości ekonomicznej – a przy tym stanowi zagrożenie pożarowe – jednak nam udało się pokazać, jak ogromny ma ono potencjał w zakresie magazynowania dwutlenku węgla”. Następnym krokiem według Velázqueza mogłoby być zbadanie tego zjawiska w całym regionie śródziemnomorskim przy współpracy z badaczami i instytucjami z Francji, Grecji, Włoch i Portugalii. „Mam nadzieję, że ekspansja lasów na opuszczonych gruntach rolnych stanie się popularnym tematem wśród społeczności naukowej”, deklaruje badacz. „Ten projekt wyraźnie pokazuje, że naturalne procesy o niezwykle pozytywnym wpływie na nasze życie mogą zachodzić w bardzo niepozornych miejscach”.
Słowa kluczowe
CASE-CO2, dwutlenek węgla, las, rolnictwo, regeneracja, pochłanianie, grunty rolne, żywopłoty, drzewa
