Przegląd badań na rzecz walki z COVID-19
W bardzo krótkim czasie nowy koronawirus stał się ogromnym zagrożeniem dla zdrowia ludzi, a w równym stopniu także dla społeczeństw i gospodarek całego świata. Jednak jeszcze na długo przed obecnym kryzysem związanym z COVID-19 uczeni korzystający z unijnych funduszy prowadzili badania i opracowywali technologie, których potencjał można obecnie wykorzystać do rozwiązania problemów powstałych w wyniku pandemii. Tegoroczna edycja Europejskich Dni Badań i Innowacji, którą zorganizowano w dniach 22–24 września w przestrzeni wirtualnej, stanowiła „okazję do (…) podsumowania osiągnięć w dziedzinie badań i innowacji będących częścią globalnej walki z pandemią COVID-19”, jak podano na stronie internetowej Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERBN). Podczas odbywającej się pierwszego dnia sesji, zatytułowanej „Pionierskie badania na rzecz walki z COVID-19”, czworo wybitnych naukowców miało możliwość przedstawienia wyników swoich innowacyjnych projektów badawczych, które mogłyby przyczynić się do zwalczenia kryzysu związanego z COVID-19. Swoje osiągnięcia zaprezentowali: Balpreet Singh Ahluwalia z Uniwersytetu w Tromsø, Meike Bartels z Centrum Medycznego Wolnego Uniwersytetu w Amsterdamie, Sunetra Gupta z Uniwersytetu Oksfordzkiego oraz Vincenzo Cerullo z Uniwersytetu Helsińskiego.
Pionierskie badania na styku wielu dziedzin
Balpreet Singh Ahluwalia, beneficjent stypendium ERBN przyznanego na projekty NANOSCOPY i Nano-Chip, w swojej prezentacji zwrócił uwagę na znaczenie szerzej dostępnych, tańszych mikroskopów, które mogą pomóc w walce z COVID-19. Prof. Ahluwalia i jego zespół opracowali technologię, która może przyczynić się do zmniejszenia kosztów nanoskopów – mikroskopów o rozdzielczości nanometrowej – których obecna cena jest zaporowa dla większości badaczy. Opracowana przez nich technika nanoskopii optycznej wykorzystującej chipy fotoniczne może znacznie obniżyć koszty dostępnych na rynku urządzeń, umożliwiając ich szerokie zastosowanie w klinikach i szpitalach. Z kolei przedmiotem prac badawczych prowadzonych przez stypendystkę Meike Bartels w ramach projektu WELL-BEING jest zidentyfikowanie wariantów genetycznych, a także czynników środowiskowych, które mają wpływ na dobrostan człowieka. Prof. Bartels wraz z kierowanym przez siebie zespołem postanowiła rozszerzyć pierwotne badanie o analizę wpływu pandemii na jakość życia ludzi, stopień optymizmu i ich koncepcję sensu życia. Już wstępne wyniki pokazały, że wpływ pandemii na dobre samopoczucie jest negatywny. Z badania wynika również, że potrzebne są działania, dzięki którym możliwe będzie zidentyfikowanie jakichkolwiek pozytywnych efektów, które można wykorzystać do „odbudowy i ponownego otwarcia świata”, jak czytamy w publikacji ERBN zatytułowanej „COVID-19: Frontier research in the spotlight” („COVID-19: pionierskie badania w centrum uwagi”). Badania stypendystki ERBN Sunetry Gupty w ramach projektów DIVERSITY i UNIFLUVAC poświęcone są zagadnieniu, które obecnie zaprząta umysły większości ludzi, a mianowicie szczepionkom. Ściślej rzecz ujmując, prof. Gupta bada proces koewolucji gospodarza i patogenu w obliczu selekcji immunologicznej oraz sposoby wykorzystania epitopów do tworzenia szczepionek przeciw grypie. Stosując tę metodę badawczą do szczepu wywołującego chorobę COVID-19, jej zespół mógłby ostatecznie pomóc w stworzeniu szczepionki obejmującej wszystkie szczepy koronawirusa zespołu ostrej niewydolności oddechowej. Szczepionki stanowią trzon badań także w ramach kolejnych projektów, PeptiCrad i PeptiCHIP, na których koncentruje się stypendysta Vincenzo Cerullo. Po wybuchu pandemii prof. Cerullo i jego zespół dostosowali opracowaną przez siebie technologię szczepionki na raka do produkcji szczepionki przeciw SARS-CoV-2. Ich innowacyjne oprogramowanie pozwala na określenie słabych punktów koronawirusa i w ciągu kilku minut jest w stanie włączyć je do istniejących szczepionek, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie silnej szczepionki, która może pobudzać układ odpornościowy do tworzenia przeciwciał celujących w te słabe punkty. Prace w ramach projektów DIVERSITY (Evolution of Pathogen and Host Diversity), Nano-Chip (Affordable photonic-chip based optical nanoscopy), NANOSCOPY (High-speed chip-based nanoscopy to discover real-time sub-cellular dynamics) i UNIFLUVAC (A novel universal influenza vaccine targeting epitopes of limited variability) zostały już ukończone, natomiast wciąż trwają badania w ramach projektów PeptiCHIP (PEPTICHIP: Streamlined identification of tumour neoantigens for personalised anti-cancer immunotherapy), PeptiCrad (Personalized oncolytic vaccines for cancer immunotherapy) i WELL-BEING (The dynamics underlying Well-being; Understanding the Exposome-Genome interplay). Więcej informacji: projekt NANOSCOPY projekt Nano-Chip projekt WELL-BEING projekt DIVERSITY projekt UNIFLUVAC strona projektu PeptiCrad projekt PeptiCHIP
Słowa kluczowe
koronawirus, COVID-19, Europejskie Dni Badań i Innowacji, pandemia, szczepionka
