Zrozumienie czynników psychologicznych, społeczno-ekonomicznych i finansowych, które wpływają na efektywność energetyczną
Oszczędzanie energii dzięki efektywności energetycznej jest kluczowe, ponieważ przyczynia się do osiągnięcia różnorodnych korzyści – przede wszystkim zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, co stanowi jeden z filarów porozumienia paryskiego. Opracowywanie nowych zasad w zakresie efektywności energetycznej pomoże ostatecznie w osiągnięciu postawionych przez Unię Europejską celów w zakresie oszczędności energii. „Nie oznacza to jednak, że efektywność energetyczna jest uzależniona tylko i wyłącznie od dostępności tanich technologii czy działań podejmowanych przez decydentów – w dużej mierze mają na nią wpływ przede wszystkim wybory i zachowania konsumentów”, twierdzi Cristina Cattaneo, koordynatorka finansowanego przez Unię Europejską projektu PENNY. W ramach projektu PENNY uczestnicy badali czynniki psychologiczne, społeczne, gospodarcze oraz finansowe, które wpływają na efektywność energetyczną w sektorze mieszkaniowym, skupiając się na dwóch kluczowych decyzjach przekładających się na ogólną efektywność energetyczną – zużyciu energii oraz wyborach produktów efektywnych energetycznie.
Rola indywidualnych zachowań w zapewnianiu efektywności energetycznej
Zespół skupiony wokół projektu PENNY nawiązał współpracę ze spółkami energetycznymi oraz sprzedawcami detalicznymi energii z różnych państw członkowskich UE, realizując innowacyjną metodologię przeprowadzania eksperymentów w terenie. Przeprowadzone przez zespół badania miały na celu zweryfikowanie skuteczności interwencji behawioralnych mających na celu wpływanie zarówno na zużycie energii, jak i na decyzje inwestycyjne. Te pierwsze obejmują rutynowe, powtarzalne zachowania i działania związane z ograniczaniem zużycia energii, występujące regularnie i ukierunkowane na zmniejszanie zużycia na co dzień. Te drugie z kolei dotyczą zachowań związanych z inwestycjami – jednorazowymi działaniami, takimi jak na przykład zakup nowych energooszczędnych produktów, takich jak żarówki LED umożliwiające zmniejszanie zużycia energii bądź lodówki klasy A+++. Jednym z głównych wniosków wypływających z badania było to, że bariery informacyjne stanowią istotne ograniczenie zachowań prowadzących do zwiększenia efektywności energetycznej. „Nie wszystkie działania informacyjne są jednak skutecznym sposobem na wypełnienie luk w wiedzy jednostek”, wyjaśnia Cattaneo. „Ustawodawcy powinni być świadomi tego, że format, w jakim jest przedstawiana dana informacja, stanowi bardzo ważny czynnik wpływający na skuteczność działań informacyjnych”. Partnerzy skupieni wokół projektu zajęli się również porównywaniem stopnia akceptacji różnorodnych działań i rozwiązań. W ramach tych badań udało im się ustalić, że działania ukierunkowane na promowanie inwestycji nastawionych na efektywność energetyczną są bardziej akceptowalne dla konsumentów niż analogiczne działania dotyczące zmniejszania zużycia energii.
Przyszłe działania na rzecz maksymalizacji energooszczędnych zachowań
W ramach projektu naukowcom udało się również ustalić fakt, że kwestie finansowe nie są jedynym czynnikiem wpływającym na częstotliwość występowania zachowań związanych z efektywnością energetyczną. Istnieje szereg barier związanych z indywidualnymi zachowaniami konsumentów, których nie można pokonać tylko i wyłącznie za pomocą instrumentów gospodarczych i przepisów. Są to między innymi tendencja do zachowywania status quo, ograniczona racjonalność, preferencje uzależnione od punktu odniesienia oraz silne preferencje środowiskowe. „Złożoność i różnorodność barier wpływających na indywidualne zachowania wymagają od nas coraz większej świadomości zagadnień związanych z dziedziną ekonomii behawioralnej”, dodaje Cattaneo. „Wyniki badań pokazują, że musimy dołożyć dodatkowych starań w zakresie badań zachowań konsumentów, aby dzięki temu opracować skuteczne działania podejmowane przez decydentów w zakresie efektywności energetycznej”. Jak dodaje Cattaneo: „Dzięki projektowi PENNY udało nam się lepiej zrozumieć sposób podejmowania decyzji przez konsumentów, obejmujący zarówno korzystanie z energii elektrycznej, a także wprowadzanie rozwiązań zapewniających efektywność energetyczną. Nasze badania przyczynią się do wspierania rozwoju strategii, działań, przepisów oraz programów ukierunkowanych na zwiększanie efektywności energetycznej w całej Europie”.
Słowa kluczowe
PENNY, energia, efektywność energetyczna, zachowania konsumentów, działania ukierunkowane na efektywność energetyczną
