Wspieranie europejskich szkół w zwiększaniu świadomości zrównoważonego rozwoju i efektywności energetycznej
W finansowanym przez Unię Europejską projekcie GAIA, naukowcy skupili się na społeczności edukacyjnej, w tym na pracownikach, uczniach i rodzicach dzieci i młodzieży na różnych szczeblach edukacji, obejmujących szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe oraz uczelnie wyższe. Projekt skupiał się zarówno na użytkownikach budynków szkolnych w całej Europie, jak i na samych budynkach. „Głównymi czynnikami motywującymi nas do podjęcia prac nad projektem były zmiany klimatyczne oraz konieczność znalezienia rozwiązania wyzwań, którym Europa będzie musiała stawić czoła w niedalekiej przyszłości”, twierdzi koordynator projektu dr Georgios Mylonas. Chcemy inspirować uczniów, nauczycieli i rodziców, aby wpłynąć na zmianę ich zachowań dotyczących efektywności energetycznej na lepsze”.
Zwiększanie efektywności energetycznej w społecznościach edukacyjnych
Zespół projektu GAIA zajął się budową oraz instalacją infrastruktury Internetu rzeczy na szeroką skalę w 25 budynkach szkolnych w Grecji, we Włoszech oraz w Szwecji. Powstały w ten sposób cyfrowy ekosystem połączył uczniów i nauczycieli z całej Europy. Głównym celem przeprowadzonych działań było zwiększanie świadomości na temat zużycia energii i zrównoważonego rozwoju w oparciu o rzeczywiste dane pochodzące z czujników zainstalowanych w budynkach szkolnych, w których uczniowie i nauczyciele uczą się i pracują. Członkowie zespołu wykorzystywali te dane, aby włączyć działania edukacyjne skoncentrowane na efektywności energetycznej i zrównoważonym rozwoju do programów nauczania w szkołach. Infrastruktura Internetu rzeczy zainstalowana w budynkach szkolnych pozwalała na bieżące monitorowanie zużycia energii, a także szeregu innych parametrów środowiskowych wewnątrz i na zewnątrz budynków w czasie rzeczywistym. Zestaw narzędzi pozwala na dostęp do zgromadzonych danych i oferuje szereg funkcji wspierających działania edukacyjne, które były współtworzone we współpracy ze szkołami i edukatorami biorącymi udział w projekcie. Przyjazna platforma GAIA Challenge przedstawia uczniom zagadnienia związane ze zużyciem i oszczędzaniem energii, natomiast przekazywane w czasie rzeczywistym dane z czujników w budynkach i czujników partycypacyjnych pozwalają na wizualizację realnego wpływu zachowań uczniów, umożliwiając jednocześnie wprowadzanie elementów gamifikacji i konkurencji pomiędzy różnymi szkołami. W działaniach związanych z projektem GAIA, realizowanych przez cały okres trwania projektu, wzięło bezpośredni udział przeszło 3 000 uczniów i 200 edukatorów, którzy zmienili swoje zachowania w celu oszczędzania energii. Według badań przeprowadzonych w szkołach biorących udział w projekcie, przed jego zakończeniem 75 % uczniów uznało, że projekt GAIA miał pozytywny wpływ na ich zachowania. Ponadto w niektórych szkołach udział w projekcie niósł za sobą zmniejszenie zużycia energii nawet o 15-20 % Taki rezultat udało się osiągnąć dzięki skoncentrowaniu się na zużyciu energii zależnemu od końcowych użytkowników, jednocześnie dbając o to, by nie zakłócać normalnego funkcjonowania szkół.
Budowanie kultury efektywnego energetycznie życia
„Z punktu widzenia zaangażowania społeczności, jednym z najważniejszych czynników była konkurencja”, wyjaśnia dr Mylonas. „Uczniów intrygowała możliwość konkurowania z rówieśnikami z innych szkół i krajów, co motywowało ich dodatkowo do udziału w różnych konkursach i konkurencjach projektu GAIA dotyczących oszczędności energii i związanych z tym pomysłów”. Zgromadzone wyniki i wnioski pokazują, że gamifikacja oraz konkurencja między szkołami w całej Europie może mieć bardzo korzystny wpływ na zaangażowanie uczniów w działania związane ze zrównoważonym rozwojem oraz oszczędzaniem energii elektrycznej realizowane w klasach. Co więcej, tego rodzaju działania mogą przyczynić się do popularyzacji podobnych inicjatyw, zwiększając ich skuteczność. Sieć szkół oraz opracowane narzędzia programowe pozostawały aktywne przez rok szkolny 2019/2020. Zarówno podręczniki, jak i materiały szkoleniowe dostępne na stronie internetowej projektu pozwoliły szkołom i nauczycielom na wykorzystanie wyników bez względu na lokalizację. „Nauka o zrównoważonym rozwoju i środowisku, a także inicjatywy ukierunkowane na zwiększanie świadomości uczniów w zakresie efektywności energetycznej, realizowane w ramach projektu GAIA, pozwoliły im zrozumieć, że ogólne zużycie energii stanowi sumę indywidualnych zachowań w miejscach takich jak szkoła czy dom, co przełożyło się w praktyce na osiągnięcie znaczących oszczędności zużycia energii”, podsumowuje dr Mylonas. „Zmiana zachowań oraz wprowadzenie prostych działań w takich miejscach może mieć przemożny wpływ na zmniejszenie zużycia energii”. Konsorcjum nieustannie prowadzi działania ukierunkowane na nawiązywanie współpracy ze szkołami oraz na rozszerzanie sieci zbudowanej w ramach projektu – już po zakończeniu projektu dołączyły do niego dwie nowe szkoły.
Słowa kluczowe
GAIA, szkoła, uczeń, zachowanie, efektywność energetyczna, oszczędność energii, zużycie energii, nauczyciel, pedagog, edukacja w zakresie zrównoważonego rozwoju, gamifikacja
