Lekcje z przeszłości na rzecz ochrony przyszłości
Naukowcy z Francji, USA i Wlk. Brytanii odkryli, że współczesny człowiek może wiele się nauczyć na temat zarządzania gruntami, przyglądając się temu, co wydarzyło się w przeszłości. Badania, których wyniki zostały zaprezentowane w czasopiśmie PNAS, stawiają w centrum uwagi rejon Amazonii, wskazując, że jego pierwsi mieszkańcy w sposób zrównoważony gospodarowali ziemią uprawną. Dane sugerują, że rdzenna ludność, która zamieszkiwała sawanny wokół lasów amazońskich uprawiała ziemię bez użycia ognia. Pracujący pod kierunkiem Wydziału Nauk Humanistycznych Uniwersytetu w Exeter, Wlk. Brytania, naukowcy z Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS) i Uniwersytetu w Montpellier, Francja, oraz z Uniwersytetu w Edynburgu, Wlk. Brytania, i Uniwersytetu w Utah, USA, twierdzą, że ich odkrycia rzucają nowe światło na zrównoważone użytkowanie i ochronę jednego z najważniejszych ekosystemów planety. Naukowcy na całym świecie badają sposoby ochrony tych ekosystemów, które szybko ulegają zniszczeniu. Grunty amazońskich sawann mają być przeznaczane pod rolnictwo przemysłowe i hodowlę bydła. Naukowcy przeanalizowali dane na temat pyłków kwiatowych, węgla drzewnego i innych pozostałości roślin, takich jak fitolity, za okres ponad 2.000 lat. Nakreślili precyzyjny obraz użytkowania gruntów amazońskich sawann we Francuskiej Gujanie, oferując nam nową perspektywę na grunty przed i po pojawieniu się Europejczyków w 1492 r. Według tych danych pierwsi mieszkańcy tego konkretnego obszaru stosowali metodę zwaną "chinampa" (podwyższone poletka). Tego typu uprawa polegała na budowaniu małych nasypów za pomocą drewnianych narzędzi, co skutecznie poprawiało drenaż, napowietrzenie gleby i utrzymywanie wilgoci. Ten zwyczaj miał szczególne znaczenie na sawannach, które są obszarem doświadczającym zarówno suszy, jak i powodzi. Podwyższona żyzność, dzięki osadom stale wymywanym z zalewanej niecki i nanoszonym na nasypy również okazała się zaletą w przypadku tych poletek - jak wskazują naukowcy. Rolnicy z tamtych czasów ograniczyli użycie ognia, co z kolei pomogło im zachować składniki pokarmowe w glebie i materię organiczną. Byli również w stanie utrzymać strukturę gleby. "Do ustalenia wieku poletek wykorzystujemy datowanie radiowęglowe" - powiedział dr Mitchell Power z Uniwersytetu w Utah, współautor raportu. "Dzięki datowaniu pokładów węgla drzewnego pod i nad osadem, w którym został znaleziony pyłek, doszliśmy do wniosku, że odkryty przez nas pyłek kukurydzy pochodzi sprzed 800 lat". Badania pozwalają położyć kres teorii, wedle której rdzenna ludność wykorzystywała ogień do oczyszczania sawann i gospodarowania gruntami. Wyniki wskazują na zdecydowany wzrost pożarów po przybyciu pierwszych Europejczyków, tak zwanego "spotkania dwóch światów". Wypowiadając się na temat wyników badań, autor naczelny dr José Iriartez Uniwersytetu w Exeter stwierdził: "To pradawne i sprawdzone w praktyce użytkowanie gruntów bez użycia ognia może otworzyć drogę do nowoczesnego wprowadzenia rolnictwa opartego na podwyższonych poletkach na obszarach wiejskich Amazonii. Intensywne rolnictwo na podwyższonych poletkach może stać się alternatywą dla wypalania lasów tropikalnych w ramach trzebieży żarowej poprzez odzyskiwanie porzuconych lub nowych ekosystemów sawann powstałych w wyniku wylesiania. Może ono przyczynić się do obniżenia emisji węgla, a jednocześnie zapewnić bezpieczeństwo żywności dla najsłabszych i najbiedniejszych populacji wiejskich". Współautor, profesor Doyle McKey z Uniwersytetu w Montpellier, dodaje: "Sawanny amazońskie są jednymi z najważniejszych ekosystemów na Ziemi o niezwykle bogatym zróżnicowaniu roślin i zwierząt. Mają również zasadnicze znaczenie dla zarządzania klimatem. Sawanny są obecnie często kojarzone z licznymi pożarami i wysokimi emisjami węgla, ale nasze wyniki pokazują, że nie zawsze tak było. W obliczu globalnego ocieplenia ważniejsze niż kiedykolwiek dotychczas jest znalezienie zrównoważonego sposobu na zarządzanie sawannami. Wskazówki, jak to osiągnąć, mogą kryć się w 2.000 lat historii, które właśnie otworzyliśmy".Więcej informacji: Uniwersytet w Exeter: http://www.exeter.ac.uk/ PNAS: http://www.pnas.org/
Kraje
Francja, Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone
