Leki przeciwnowotworowe niszczą pasożyta wywołującego malarię
Finansowani przez UE naukowcy odkryli, że pewna klasa leków do chemioterapii, opracowanych pierwotnie do blokowania kluczowych szlaków sygnałowych w komórkach nowotworowych, likwiduje pasożyta wywołującego malarię. Badacze wierzą, że odkrycie to może zapoczątkować nową strategię zwalczania tej śmiertelnej choroby, która każdego roku dotyka 250 milionów ludzi na świecie a zabija od 1 do 3 milionów. Dotychczasowe próby znalezienia skutecznego środka nie przynosiły efektu ze względu na zdolność pasożyta do szybkiego uodparniania się na leki. Badanie opublikowano w internetowym wydaniu magazynu Cellular Microbiology. Naukowcy prowadzący badania we Francji i Szwajcarii wykazali, że pasożyt malarii pod względem reprodukcyjnym zależny jest od szlaku sygnałowego nosiciela, początkowo występując w komórkach wątroby, a następnie w czerwonych krwinkach. Enzymy aktywne na szlaku sygnałowym nie są kodowane przez pasożyta, ale raczej "porywane" i wykorzystywane do własnych celów. Na niektóre z tych szlaków wpływ ma nowa klasa cząsteczek opracowanych pod kątem chemioterapii nowotworów, zwanych inhibitorami kinazy. Gdy zespół naukowców potraktował lekiem do chemioterapii zakażone malarią czerwone krwinki, nastąpiło zatrzymanie rozwoju pasożyta. Naukowcy poddali testom czerwone krwinki zakażone pasożytem Plasmodium falciparum i wykazali, że określona ścieżka sygnałowa PAK-MEK jest silniej aktywowana w komórkach zakażonych niż niezakażonych. Gdy zablokowali ścieżkę środkami farmakologicznymi, pasożyt nie zdołał się rozmnożyć i zginął. Aplikowany metodą in vitro lek do chemioterapii zlikwidował także pasożytniczą odmianę malarii (P. berghei) zarówno w komórkach wątroby, jak i w czerwonych krwinkach. Według naukowców wskazuje to, że "przechwytywanie" ścieżek sygnałowych w komórkach nosiciela to powszechna strategia malarii, dlatego też blokada ścieżki może być skuteczną metodą w zwalczania wielu szczepów pasożyta zakażającego ludzi. Do tej pory pasożyta nie dało się kontrolować ze względu na jego zdolność do szybkiego wykształcania odporności na leki poprzez szereg mutacji. Po wniknięciu do organizmu pasożyt ukrywa się przed układem odpornościowym w komórkach wątroby i czerwonych krwinkach, gdzie następuje reprodukcja. Zdaniem naukowców odkrycie faktu, że przejmuje on kontrolę nad szlakiem sygnałowym w komórkach gospodarza otwiera drogę dla całkowicie nowej strategii walki z chorobą. "Zamiast atakować samego pasożyta możemy sprawić, że komórki gospodarza staną się dla niego bezużyteczne, kładąc w ten sposób kres śmiercionośnemu procesowi", zauważają. "Ponieważ strategia ta w sposób niepowtarzalny wpływa na enzymy komórkowe, pasożyt pozbawiany jest głównego sposobu działania w zakresie wykształcania odporności na leki, a mianowicie mutowania w leczonym organizmie". Obecnie w chemioterapii klinicznie stosuje się kilka inhibitorów kinazy, a znacznie więcej przeszło już etap pierwszy i drugi badań klinicznych. Jak twierdzą naukowcy, mimo że leki te mają działanie toksyczne, nadal są stosowane lub uwzględniane do zastosowania podczas długotrwałych terapii nowotworowych. Są zdania, że wykorzystanie tych leków w zwalczaniu malarii będzie wiązało się ze skróceniem czasu leczenia, ograniczając tym samym problem toksyczności. Naukowcy zasugerowali niezwłoczne przeprowadzenie oceny tych leków pod kątem właściwości przeciwmalarycznych, ograniczając znacznie w ten sposób czas i koszy niezbędne do zastosowania tej nowej strategii zwalczania choroby w praktyce. Badanie zostało częściowo sfinansowane w ramach czterech projektów UE: ANTIMAL ("Rozwój nowych leków w leczeniu malarii"), BIOMALPAR ("Biologia i patologia pasożyta malarii"), MALSIG ("Sygnałowanie na etapach cyklu życia pasożytów malarii") oraz EVIMALAR ("W kierunku ustanowienia stałego europejskiego instytutu wirtualnego poświęconego badaniom malarii"). Projekty ANTIMAL i BIOMALPAR były finansowane w ramach obszaru tematycznego "Nauki przyrodnicze, genomika i biotechnologia na rzecz zdrowia" Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE kwotami odpowiednio 17,75 mln euro oraz 16 mln euro. Projekty MALSIG i EVIMALAR uzyskały wsparcie w ramach Siódmego Programu Ramowego (7PR) w wysokości odpowiednio 3 mln euro oraz 12 mln euro.Więcej informacji: Ecole Polytechnique Federale de Lausanne (EPFL): http://www.epfl.ch/ Cellular Microbiology: http://www.wiley.com/bw/journal.asp?ref=1462-5814
Kraje
Szwajcaria, Francja