Nowy projekt unijny bada ewolucję różnorodności
W jaki sposób organizmy ewoluują i adaptują się do nowych środowisk? Dr Henrique Teotónio z Instituto Gulbenkian de Ciência (IGC) w Portugalii spróbuje udzielić odpowiedzi na to pytanie, korzystając z grantu w wysokości 1,8 mln EUR przyznanego przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN). Naukowcy sklasyfikowali już oficjalnie około 2 milionów gatunków na całym świecie, a kolejne miliony czekają jeszcze na odkrycie. Znaczna część tej zdumiewającej różnorodności pojawia się, kiedy gatunki różnicują się i adaptują do nowych środowisk. Grant ERBN pozwoli dr Teotónio i jego zespołowi spędzić pięć lat nad zgłębianiem genetycznych podstaw ewolucji. W jego laboratorium w Lizbonie zamieszkuje wiele eksperymentalnych populacji malutkiego nicienia o nazwie Caenorhabditis elegans. "Będziemy badać około 90 różnych populacji nicieni, których środowiska hodowlane, podobnie jak życie płciowe, będą odmienne, aby analizować ich fenotypy (np. płodność samców, rozmiary ciała, zdolność uczenia się, odporność na zmiany) i następnie powiązać je ze strukturami genetycznymi oraz zmianami, które towarzyszą adaptacji" - wyjaśnia dr Teotónio. "W sumie planujemy zbadać ponad 10.000 fenotypów i przeanalizować około miliona genotypów (genetyczny skład komórki)." Według dr Teotónio, system, który zbudował wraz ze swoim zespołem w IGC jest unikalny i żadne inne laboratorium nie przeprowadza doświadczeń ewolucyjnych na materiale źródłowym tej samej jakości (tj. populacjach C. elegans) ani nie stosuje zintegrowanego podejścia w takim samym zakresie. "Mamy nadzieję przedstawić odkrycia, które będą miały duży wpływ na biologię ewolucyjną, jak również pogłębią wiedzę na temat bioróżnorodności" - stwierdza dr Teotónio. Dr Teotónio (37 lat) studiował biologię na Uniwersytecie w Lizbonie, a doktorat uzyskał na Uniwersytecie Kalifornijskim w USA. Prowadził następnie projekty badawcze na Uniwersytecie Cambridge, (Wlk. Brytania), na Uniwersytecie Princeton (USA) oraz na Uniwersytecie stanu Oregon (USA) zanim wrócił do swojej ojczystej Portugalii w 2003 r. i objął stanowisko Kierownika Działu Badań Naukowych w IGC. Nie jest jednak jedyną osobą korzystającą z grantu ERBN w IGC, ponieważ w sierpniu jego kolega, dr Rui Costa, otrzymał grant o wartości 1,6 mln EUR na badania neurologicznych mechanizmów, które kontrolują zachowania związane z podejmowaniem decyzji. "Pojawia się coraz więcej dowodów na to, że obwody neuronalne leżące u podstaw decyzji zorientowanych na cel oraz tych opartych na przyzwyczajeniu są różne" - mówi dr Costa. "Naszym celem jest wykazanie różnic między tymi procesami neuronowymi, zarówno na poziomie komórkowym, jak i molekularnym. Jeżeli udałoby się ustalić procesy, które determinują zachowania zorientowane na cel oraz te oparte na przyzwyczajeniu, zbliżylibyśmy się do poznania nie tylko procesów podejmowania decyzji, ale również zaburzeń zachowania na tle obsesyjnym." Jak mówi dyrektor IGC, António Coutinho: "Pośród europejskich programów na rzecz nauki i technologii, granty ERBN jako pierwsze wyróżniają indywidualnych naukowców, wybranych przede wszystkim na podstawie doskonałości naukowej w danej dziedzinie badań. Obydwa te prestiżowe granty pokazują, że IGC obejmuje wiodącą pozycję na świecie zarówno w społeczności naukowej, jak i w oczach międzynarodowych agencji finansujących." Granty ERBN dla początkujących naukowców, które kierowane są do obiecujących badaczy na pierwszych etapach swojej kariery okazały się niezwykle popularne. W pierwszej edycji złożono ponad 9.000 wniosków. W drugiej, której budżet wynosił 325 mln EUR, wpłynęło 2.500 wniosków. Wnioski dr Teotónio i dr Costy znalazły się pośród tych 240 zakwalifikowanych do dofinansowania. ERBN planuje zwiększyć budżet grantów dla początkujących naukowców, jak również wprowadza nowy element do programu, aby przyciągnąć naukowców, którzy nadal znajdują się na wczesnych etapach swojej kariery naukowej. "W kolejnym zaproszeniu (z ostatecznym terminem składania wniosków na jesieni), budżet grantów dla początkujących naukowców będzie podzielony na 2 części - jedna przeznaczona dla naukowców, którzy uzyskali doktorat w ciągu ostatnich od 2 do 6 lat, a druga dla osób, które otrzymały tytuł od 6 do 10 lat temu" - wyjaśnia profesor Fotis Kafatos, przewodniczący Rady Naukowej ERBN. "Mamy nadzieję, że dzięki temu zainteresujemy więcej kandydatów, którzy są na zupełnie początkowych etapach swojej kariery naukowej."
Kraje
Portugalia