Czy mózg ma płeć?
Świętowaliśmy 8 marca Dzień Kobiet, składając hołd wytrwałości i umiejętnościom kobiet na całym świecie. Choć istnieją różnice między kobietami a mężczyznami, kwestia podobieństwa ich mózgów niezmiennie budzi zainteresowanie. W wywiadzie, który zostanie niebawem opublikowany w magazynie research*eu, dr Catherine Vidal, wybitny neurobiolog i dyrektor ds. badań naukowych w Instytucie Pasteura we Francji, mówi na temat mózgu i różnic między mózgiem kobiety a mężczyzny. Na pytanie dziennikarza z magazynu research*eu, czy istnieją różnice, dr Vidal odpowiedziała: "Odpowiedź, naukowo i paradoksalnie, brzmi tak i nie. Tak, dlatego że mózg kontroluje funkcje rozrodcze." Jak wyjaśniła: "Mózgi żeńskie i męskie nie są identyczne i dotyczy to wszystkich gatunków, w tym naszego. Rozmnażanie wiąże się z systemem hormonalnym i różnymi zachowaniami społecznymi, które są kontrolowane przez mózg." Jednakże, jak zauważyła dr Vidal, odpowiedź brzmi również nie, ponieważ "jeżeli weźmiemy pod uwagę funkcje kognitywne, to zróżnicowanie pomiędzy mózgami występuje niezależnie od płci"; dodała też: "co więcej, by pojawiła się myśl mózg musi zostać pobudzony przez środowisko". Według dr Vidal, zaledwie 10% ze 100 miliardów naszych neuronów jest ze sobą połączonych po urodzeniu, a pozostałe 90% połączeń buduje się stopniowo w wyniku oddziaływania rodziny, edukacji, kultury i społeczeństwa. W trakcie swojego rozwoju mózg przyswaja zewnętrzne komponenty, które są połączone z historią każdego oddziaływania. "To nazywa się plastycznością mózgu" - powiedziała. "Dlatego każdy z nas ma inny mózg. A różnice między osobami tej samej płci są na tyle poważne, że biorą górę nad różnicami między płciami." Dr Vidal zauważyła, że istnieje również zasadniczy problem w ustaleniu, które zachowania są wrodzone, a które nabyte. "To kluczowa kwestia, nad którą od wieków dyskutują filozofowie i naukowcy" - jak czytamy w wywiadzie. "Nawet obecnie jest to temat przesiąknięty ideologią, a media upajają się nim." Odnosząc się do twierdzeń prezentowanych w mediach, że istnieją różnice w specjalizacji mózgu między kobietami a mężczyznami, dr Vidal powiedziała: "Teorie dotyczące różnic między półkulami obu płci dotyczące języka mają co najmniej 30 lat. Nie znalazły potwierdzenia w ostatnich badaniach mózgu techniką obrazowania, która umożliwia obserwowanie żywego, pracującego mózgu. Teorie te opierały się często na obserwacjach prowadzonych na bardzo małych grupach." Zdaniem dr Vidal: "nadal przywoływane są te same badania, mimo że współczesna rzeczywistość naukowa jest zupełnie inna". Dlatego metaanaliza wniosków ze wszystkich eksperymentów opublikowanych w literaturze naukowej, obejmujących kilkaset kobiet i mężczyzn, pokazuje, "że nie ma statystycznie znaczących różnic między płciami w rozmieszczeniu obszarów odpowiedzialnych za język w półkulach" - wyjaśniła. Lokalizacje obszarów odpowiedzialnych za język różnią się znacznie między poszczególnymi osobami. "Ta zmienność przeważa nad ewentualną odmiennością płci" - zauważyła dr Vidal. Dyrektor ds. badań w Instytucie Pasteura odrzuciła również teorię, że mózgi mężczyzn lepiej są przystosowane do abstrakcyjnego myślenia, zwłaszcza matematycznego. "Wnioski z dwóch ważnych badań naukowych opublikowane w zeszłym roku w czasopiśmie Science ilustrują to zagadnienie" - powiedziała. W ramach pierwszego badania, dane zebrane w latach 90. XX w. pokazały, że chłopcy radzili sobie statystycznie lepiej niż dziewczynki w matematyce, ale to samo badanie przeprowadzone w ubiegłym roku pokazało, że dziewczynki radziły sobie tak samo dobrze jak chłopcy. "Wyniki są po prostu pochodną rozwoju edukacji technicznej i rosnącej różnorodności dziedzin naukowych." Wyniki drugiego badania, przeprowadzonego w ubiegłym roku na próbie 300.000 osób w 40 krajach pokazały, że obecne środowisko społeczno-kulturalne sprzyja równości płci. "Więcej dziewczynek uzyskuje dobre wyniki podczas testów z matematyki" - podkreśliła dr Vidal. "W Norwegii i Szwecji wyniki są porównywalne, a w Islandii dziewczynki są lepsze od chłopców." Trzeba jednak dodać, że chłopcy są lepsi od dziewczynek w Korei i Turcji. Dr Vidal podkreśliła, że ogromnym przełomem badawczym w neurobiologii jest plastyczność mózgu. "Nie można już powoływać się na biologiczne różnice między płciami, aby uzasadnić różnice w statusie mężczyzn i kobiet w społeczeństwie" - jak czytamy w wywiadzie. Uwagi dr Vidal znajdują potwierdzenie w opublikowanych niedawno w czasopiśmie Psychological Bulletin wynikach badań. Podczas gdy wiele osób sądzi, że większość kobiet nie wybiera kariery w dziedzinach ściśle powiązanych z matematyką z powodu braku zdolności matematycznych, wyniki badań, w ramach których przeanalizowano 35 lat badań nad różnicami między płciami w matematyce pokazują, że kobiety nie decydują się na studiowanie matematyki ze względu na elastyczność potrzebną do wychowywania dzieci lub preferowanie dziedzin nauki słabiej powiązanych z matematyką. Teoria, że dzieje się tak z powodu braku umiejętności jest całkowicie nieuzasadniona. Tymczasem dr Vidal podkreśliła, że sposób myślenia ludzi jest dzisiaj również nieco inny. "Przyznanie wspólnej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny w 2008 r. Lucowi Montagnier i jego głównej współpracowniczce, Françoise Barré-Sinoussi to również wyraz zmieniających się postaw" - zauważyła.
Kraje
Francja