Dzieci czują bluesa: badania pokazują, że poczucie rytmu jest wrodzone
Noworodki są w stanie rozpoznać rytm miarowych sekwencji dźwiękowych, jak wykazali naukowcy na Węgrzech i w Holandii. Opublikowane w czasopiśmie PNAS (the Proceedings of the National Academy of Sciences) wyniki badań są owocem projektu EMCAP (Kształtujące się poznanie poprzez aktywną percepcję) finansowanego ze środków unijnych na kwotę 1,95 mln EUR z Szóstego Programu Ramowego (6PR). Poczucie rytmu jest niezbędnym komponentem komunikacji ludzkiej. Pomaga ludziom znaleźć odpowiedni rytm odpowiedzi lub wtrącenia w czasie rozmowy, bez którego zrozumienie i komunikacja mogą się załamać. Muzyka jest doskonałą dziedziną do badania tego zjawiska, gdyż jest uniwersalna (podobnie jak język) i ma przejrzystą strukturę. Do tej pory niewiele było wiadomo o sposobie, w jaki niemowlęta postrzegają rytm. Wyniki poprzednich badań pokazały, że poczucie rytmu w muzyce zaczyna pojawiać się u dzieci w ciągu pierwszych siedmiu miesięcy życia, co przypisywało się głównie kołysaniu dziecka przy muzyce. Niemniej i tak zawiązała się debata na temat tego, czy zdolność ta jest wrodzona czy wyuczona. W ostatnich badaniach naukowcy badali dwu i trzydniowe niemowlęta śpiące obok matek, poprzez umieszczenie elektrod na ich głowach i odtwarzanie rytmicznych sekwencji przez (wyglądające na bardzo wygodne) słuchawki. Sekwencje podstawowych rytmów rockowych, grane na instrumentach takich jak werbel, kontrabas i hi-hat, były odtwarzane niemowlakom setki razy i jednocześnie zapisywane były reakcje elektryczne zachodzące w ich mózgach. Okresowo (przez około 10% czasu) akcentowana miara taktu była opuszczana w części sekwencji. Dzieci zauważały zmianę, a ich mózgi reagowały na nieoczekiwane zdarzenie. Reakcje noworodków na opuszczenie akcentowanej miary taktu były podobne do reakcji zaobserwowanych u grupy kontrolnej 14 osób dorosłych, które słuchały tych samych sekwencji. "W przypadku dorosłych - wyjaśniają naukowcy - rzadkie zakłócania pewnej regularnej cechy sekwencji dźwiękowej wywołują reakcję mózgu nazywaną falą niezgodności (MMN)." W poprzednich badaniach noworodków, podobne reakcje zaobserwowano w reakcji na ton harmoniczny wprowadzony do tła szumu. Poczucie rytmu oznacza rozpoznanie pełnego cyklu rytmicznego wraz z jego początkiem. Noworodki pokazały, że są w stanie rozpoznać początek, gdyż nie wykazały żadnej szczególnej reakcji na pominięcia dźwięków w innych, mniej istotnych częściach cyklu. "Zatem wygląda na to, że zdolność rozpoznawania rytmu w miarowych sekwencjach dźwiękowych jest obecna już po urodzeniu" - podsumowują autorzy. "Nasze wyniki pokazują, że choć uczenie się poprzez ruch jest prawdopodobnie ważne, układ słuchowy noworodków jest już wrażliwy na okresowość i buduje oczekiwania mózgu, co do momentu rozpoczęcia kolejnego cyklu dźwiękowego." Wyniki prowadzą do ważnych pytań na temat uczenia się i pochodzenia muzyki. Jak przypuszczają autorzy, wrażliwość noworodków na istotne cechy muzyczne może oznaczać, że muzyka wiąże się z pewnymi zaletami o charakterze ewolucyjnym. Potrzebne są dalsze badania, twierdzą autorzy, aby wyjaśnić, czy noworodki mogą nie tylko rozpoznać rytm, ale stworzyć hierarchicznie uporządkowaną interpretację metrum. Projekt EmCAP, obejmujący doświadczenia percepcyjne i modelowanie komputerowe w poznawaniu muzyki, został zakończony we wrześniu 2008 r. Jego celem było zbadanie złożonych zachowań poznawczych w sztucznych systemach.
Kraje
Węgry, Niderlandy