Na ratunek żbikowi europejskiemu
Moment, w którym człowiek po raz pierwszy wkroczył w dziewiczą przyrodę stanowił początek zagłady dzikich zwierząt. Wbrew niewielkim szansom, żbik europejski (Felis silvestris silvestris) - równie słodki, acz nieco bardziej drapieżny niż nasz domowy mruczek - przetrwał w Europie do dziś i można go spotkać na przykład we Francji, Niemczech czy Hiszpanii. Czy żbika europejskiego można uchronić przed potencjalnym niebezpieczeństwem? Zdaniem niemieckich i hiszpańskich naukowców - tak. Stworzyli oni wspólnie model ekologiczny umożliwiający identyfikację potencjalnych siedlisk i korytarzy ekologicznych żbika, a rezultaty ich pracy opublikowano niedawno na łamach czasopisma naukowego "Biological Conservation". Od wielu już lat Europejczycy z ogromną wytrwałością podejmują działania na rzecz ochrony żbika europejskiego na kontynencie, w szczególności zaś w Europie Środkowej. Szczególnie groźne dla egzystencji tego gatunku okazały się trzy czynniki - fragmentacja oraz zniszczenie naturalnych siedlisk, krzyżowanie się z kotem domowym oraz urazy cielesne w związku z nasileniem się ruchu drogowego. W ramach badania zastosowano model ekologiczny dla obszaru niemieckiego kraju związkowego Nadrenia-Palatynat, w szczególności regionu Eifel w pobliżu Wittlich (graniczącego z Belgią) oraz Bienwald (przy granicy z Francją). Około 75% powierzchni tego obszaru porasta las, a zamieszkuje go połowa całej niemieckiej populacji żbika. Wyniki czteroletniego badania pokazują, że na prawie 50% powierzchni Nadrenii-Palatynatu może mieszkać 1.600 samic. Zdaniem naukowców, oprócz tego, że model można odpowiednio dostosować także do innych regionów, może one odegrać zasadniczą rolę w określeniu najlepszych sposobów ochrony żbika europejskiego, figurującego obecnie na liście gatunków zagrożonych. Uczestniczący w badaniu naukowcy reprezentują niemieckie Centrum Badań nad Środowiskiem im. Helmholtza (UFZ), Wolny Uniwersytet Berlina (Freie Universität Berlin), placówkę badań terenowych OEKO-LOG w Parlow i stację biologiczną w Euskirchen (Nadrenia Północna-Westfalia), a także stację biologiczną hiszpańskiej Wyższej Rady Badań Naukowych w Doñana. Zdaniem piszącej doktorat w UFZ Niny Klar, czynnikiem decydującym dla siedlisk żbika jest odległość od osad ludzkich. - Ci nieśmiali mieszkańcy lasu szerokim łukiem omijają osady ludzkie - wyjaśnia. - W promieniu jednego kilometra od ludzkich osad występują znacznie rzadziej, a nawet od pojedynczych domów lub dróg trzymają się na odległość 200 metrów. Badacze ustalili także, że żbiki chętniej zamieszkują w pobliżu wody oraz obrzeży lasu, ze względu na łatwiejszą dostępność pokarmu. Jeden z hiszpańskich naukowców, dr Nestor Fernandez dodaje: "Żbiki szukają ochrony nie tylko przed ludźmi i psami. Unikają także kontaktu z kotami domowymi, co może tłumaczyć, dlaczego gatunki te w niewielkim stopniu krzyżują się ze sobą". Naukowcy stworzyli bazę danych zawierającą 13.000 wpisów dotyczących areałów osobniczych żbika. W celu ustalenia areałów osobniczych sześciu samcom i sześciu samicom założono nadajniki radiowe. Okazuje się, że pomimo dobrych warunków siedliskowych w obszarach leśnych, żbiki widuje się jedynie sporadycznie. Podstawowym problemem jest brak odpowiednich korytarzy, którymi zwierzęta mogłyby przedostać się do takich obszarów. Naukowcy i eksperci zamierzają wykorzystać badanie w dalszym wspieraniu ochrony żbika europejskiego. Do tego celu niezbędna jest jednak pomoc ze strony państwa niemieckiego. Organizacja ekologiczna BUND (Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland - Związek na rzecz Środowiska i Ochrony Przyrody Niemcy) zapowiada, że w okresie najbliższych lat w ramach projektu "sieci ratunkowej dla żbika" stworzy sieć leśnych korytarzy o długości 20.000 km. - Krajowe lub międzynarodowe planowanie w dziedzinie ochrony przyrody ma podstawowe znaczenie dla korytarzy migracyjnych dzikich zwierząt - mówi Thomas Moelich z BUND, koordynator projektu "sieci ratunkowej dla żbika". Ze statystyk wynika, że liczba żyjących w Niemczech żbików waha się między 3.000 a 5.000 osobników. Utworzenie korytarzy pozwoli połączyć odizolowane od siebie populacje i umożliwi żbikom dotarcie do nowych obszarów.
Kraje
Niemcy, Hiszpania