Sprawozdanie naukowców z postępu europejskich badań nad komórkami macierzystymi
- Komórki macierzyste wykazują zdumiewające właściwości. Otwierają przed nami bardzo duże możliwości w dziedzinie badań biomedycznych - powiedział profesor Austin Smith z Uniwersytetu w Cambridge na konferencji poświęconej prowadzonym w Europie badaniom nad komórkami macierzystymi. Konferencję zorganizowano w ramach finansowanego z budżetu UE projektu EuroStemCell. Możliwości te obejmują m.in. poznanie procesów rozwoju komórkowego i procesów chorobowych, sprawdzanie pod kątem obecności narkotyków czy testowanie leków. - W najbliższej przyszłości najważniejszym zastosowaniem będą testy na obecność narkotyków oraz odkrywanie nowych leków - stwierdził profesor Smith. Innym niezwykle interesującym zastosowaniem komórek macierzystych mogą być przeszczepy do organizmów pacjentów. Jednak naukowcy pracujący nad takimi sposobami leczenia często napotykają znaczne trudności z uzyskaniem zgody na rozpoczęcie prób klinicznych. Prowadzone przez konsorcjum projektu EuroStemCell prace nad dystrofią mięśniową stanowią dobrą ilustrację tego problemu. Dystrofia mięśniowa typu Duchenne'a (DMD) jest chorobą genetyczną zaburzającą proces formowania mięśni. W miarę postępującego zaniku mięśni cierpiący na tę chorobę stają się coraz słabsi i niewielu z nich osiąga wiek trzydziestu lat. Mezoangioblasty są komórkami występującymi w naczyniach krwionośnych, które odpowiadają za naprawę mięśni. Margaret Buckingham z Instytutu Pasteura we Francji wyjaśniła, że naukowcom pracującym nad projektem EuroStemCell udało się pobrać te komórki od psów rasy golden retriever cierpiących na chorobę podobną do dystrofii mięśniowej występującej u ludzi. Komórki zostały następnie poddane hodowli i modyfikacji genetycznej korygującej mutację, która jest przyczyną DMD. Po wprowadzeniu do krwioobiegu i dotarciu do uszkodzonych mięśni zmodyfikowane komórki naprawiły je. Z uwagi na to, że komórki modyfikowane genetycznie nie zawierały pełnego genu dystrofiny, najlepsze wyniki zaobserwowano u psów, którym podano komórki macierzyste pochodzące od zdrowych dawców. Naukowcy zdołali ponadto wyizolować ludzkie mezoangioblasty i prowadzić ich hodowlę w warunkach laboratoryjnych. Po podaniu ich myszom cierpiącym na dystrofię mięśniową zdrowe komórki ludzkie naprawiły i wzmocniły uszkodzone mięśnie myszy. Następnym logicznym etapem jest wypróbowanie tego sposobu leczenia u ludzi. Jednak Giulio Cossu z włoskiego Instytutu Badań nad Komórkami Macierzystymi w Mediolanie stwierdził, że partnerzy projektu napotkali szereg przeszkód przy próbie przeprowadzenia takich testów. Organizacje finansujące badania naukowe są ostrożne w przyznawaniu dofinansowania na pierwszą próbę innowacyjnego sposobu leczenia, która w przypadku niepowodzenia może okazać się katastrofalna dla całej dziedziny. Naukowcy zaobserwowali też niechęć ze strony lekarzy klinicystów, dla których testowanie leków nie jest niczym nowym, ale nie są oswojeni z ideą testowania komórek. Profesor Cossu zaleca, by lekarze klinicyści byli angażowani w badania już na ich wczesnym etapie, aby mogli obserwować wyniki nowej terapii na modelach zwierzęcych. Tymczasem pacjenci są często zdecydowani na podjęcie ryzyka wiążącego się z nowymi sposobami leczenia. Jak powiedział jeden z uczestników konferencji, dystrofia mięśniowa już jest katastrofą dla dotkniętych nią pacjentów, gdyż zawsze prowadzi do śmierci i jak dotąd nie ma na nią lekarstwa. Z punktu widzenia chorych niewiele można więc stracić, a dużo zyskać. Wskazuje to na konieczność szerzenia wiedzy wśród pacjentów, dla których złożone regulacje prawne dotyczące prób klinicznych są często frustrujące. Międzynarodowe Towarzystwo do Badań nad Komórkami Macierzystymi (ISSCR) powołało specjalną grupę zadaniową ds. stosowania komórek macierzystych w praktyce klinicznej; wielu partnerów projektu EuroStemCell uczestniczy w jej pracach. Projekt EuroStemCell dobiega obecnie końca i Octavi Quintana Trias z Komisji Europejskiej pogratulował partnerom pracy wykonanej w ciągu ubiegłych czterech lat. - Wyniki projektu są pozytywne - powiedział i zauważył, że w rezultacie EuroStemCell powstało około 60 publikacji w wiodących czasopismach, złożono 20 wniosków patentowych, włączono w zakres prac wiele rozmaitych dyscyplin i zapewniono zaangażowanie zarówno małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), jak i naukowców ze środowiska akademickiego. - Życzylibyśmy sobie, aby taka sytuacja miała miejsce w większości projektów - dodał Octavi Quintana Trias.