Nowe "oko" teleskopu VLT w Europejskim Obserwatorium Południowym
Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) wyposażyło swój teleskop VLT w nowe "oko" do bardziej szczegółowej obserwacji Wszechświata. Naukowcy pracujący w sztandarowym obiekcie europejskiej astronomii zaprojektowali i skonstruowali przyrząd HAWK-I (ang. High Acuity, Wide field K-band Imaging - szerokokątne obrazowanie o wysokiej ostrości w paśmie K) do badania w bliskiej podczerwieni słabiej widocznych obiektów, takich jak odległe galaktyki oraz niewielkie gwiazdy i planety. Po trzech latach pracy nowy przyrząd, obejmujący w pojedynczej ekspozycji jedną dziesiątą obszaru Księżyca w pełni, zarejestrował za pośrednictwem teleskopu Yepun tzw. "pierwsze światło" (pierwsze obrazy wykonane za pomocą nowego instrumentu optycznego) w nocy z 31 lipca na 1 sierpnia. Zdaniem astronomów obrazy były imponujące i potwierdziły potencjał tego nowego szerokokątnego przyrządu do obrazowania. - HAWK-I jest powodem do dumy dla zespołu ESO, który go zaprojektował, skonstruował i oddał do użytku - powiedziała Catherine Cesarsky, dyrektor generalny ESO. - Nie ulega wątpliwości, że HAWK-I umożliwi szybki postęp w bardzo odmiennych dziedzinach współczesnej astronomii, wypełniając lukę w sektorze szerokokątnych, dobrze próbkujących przyrządów do obrazowania w bliskiej podczerwieni, przeznaczonych dla teleskopów klasy 8 m. - Ten przyrząd jest niesamowity, jakość jego pracy jest doskonała - oświadczył Jeff Pirard, kierownik projektu HAWK-I. - Trudno było sobie wymarzyć lepszy początek. Teraz z niecierpliwością czekamy na piękne i interesujące pod względem naukowym obrazy, które uzyskamy w nadchodzących latach. Po sprawdzeniu wszystkich funkcji przyrządu i potwierdzeniu, że jego parametry operacyjne są na oczekiwanym poziomie, astronomowie byli w stanie uzyskiwać w całym polu widzenia obrazy gwiazd o szerokości zaledwie 3,4 piksela (0,34 sekundy łuku), co potwierdziło doskonałe właściwości optyczne przyrządu HAWK-I. HAWK-I może pobierać obrazy w paśmie od 0,9 to 2,5 mikrona w dużym polu widzenia wynoszącym 7,5 x 7,5 sekundy łuku. Jest to wartość dziewięciokrotnie większa niż w ISAAC, innym działającym z VLT przyrządzie do obrazowania w bliskiej podczerwieni. ISAAC pokazał, w jaki sposób obrazy głębokiego Kosmosu w bliskiej podczerwieni mogą przyczynić się do odkrywania i badania dużych i odległych galaktyk, dlatego oczekuje się, że HAWK-I będzie rozwijał te wcześniejsze doświadczenia poprzez możliwość badania znacznie większych obszarów przy zapewnieniu znakomitej jakości obrazów. HAWK-I wyposażony jest w układ czterech matryc o rozdzielczości 2000 x 2000 pikseli każda, co w sumie daje 16 mln pikseli 0,1 sekundy łuku. - Nie ulega wątpliwości, że do czasu udostępnienia w najbliższym dziesięcioleciu Kosmicznego Teleskopu Jamesa Weba (JWST) teleskopy klasy 8 m będą zapewniać najlepszą osiągalną czułość w bliskiej podczerwieni poniżej trzech mikronów - wyjaśnił Mark Casali, naukowiec ESO odpowiedzialny za HAWK-I. Biorąc pod uwagę szerokie pole widzenia, wysokiej jakości próbkowanie i wysoką czułość HAWK-I, oczekuje się, że największe efekty pod względem naukowym pojawią się w obszarze słabo widocznych źródeł na niebie. - Wyposażony w specjalny zestaw filtrów HAWK-I pozwoli nam przyglądać się najodleglejszym obszarom Wszechświata - powiedział Markus Kissler-Patig, naukowiec z zespołu zajmującego się tym przyrządem. - Dokładniej mówiąc, dzięki HAWK-I będziemy dokładnie analizować najwcześniejsze obiekty, które utworzyły Wszechświat. Przyrząd HAWK-I powinien również nadawać się do poszukiwania gwiazd o największej masie oraz najlżejszych obiektów w Galaktyce, takich jak gorące jowisze. Poza tym będzie precyzyjnym narzędziem do badania ciał niebieskich spoza Układu Słonecznego, na przykład odległych lodowych asteroid i komet. HAWK-I jest jedenastym przyrządem instalowanym w teleskopie VLT w Europejskim Obserwatorium Południowym. Wypełnia on lukę między pierwszą a drugą generacją przyrządów instalowanych w tym najbardziej zaawansowanym na świecie urządzeniu optycznym.