Wzrost zachorowan na gruzlice wymaga podjecia dzialan
Radykalny wzrost liczby zachorowań na gruźlicę w Europie Wschodniej wywołał niepokój w UE. Gruźlica atakuje do jednej trzeciej światowej populacji i rocznie choroba ta zabija ponad dwa miliony ludzi na świecie. Pomimo wysokiego wskaźnika zarażeń, jedynie pięć do dziesięciu procent przypadków prowadzi do rozwoju choroby. Gruźlica pozostaje jednak drugą najbardziej śmiercionośną chorobą zakaźną na świecie po HIV/AIDS. Według statystyk opublikowanych w czasopiśmie "Eurosurveillance", które poświęciło gruźlicy specjalne wydanie, w 2004 r. zanotowano 414 163 przypadków w 51 z 52 krajów europejskich. 70 procent przypadków wystąpiło w 12 krajach byłego bloku radzieckiego, przy czym średni wskaźnik zachorowań wynosił 105 na 100 000 osób. Dla porównania, w 25 krajach UE przeciętny wskaźnik zachorowań wynosi 13 przypadków na 100 000 osób - jedna ósma zachorowalności w krajach byłego bloku radzieckiego. Te statystyki skłoniły Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) do zorganizowania w październiku posiedzenia poświęconego temu zagadnieniu, wspólnie z WHO i zbliżającą się prezydencją fińską w UE. Zsuzsanna Jakab, dyrektor ECDC, powiedziała: - Nie można dalej pozwalać na ciągły wzrost liczby zachorowań na gruźlicę w byłych republikach radzieckich. Obserwujemy pojawienie się szczepów gruźlicy, które nie reagują na antybiotyki, a także tendencję do zakażeń jednocześnie tą chorobą i wirusem HIV. Jeśli chcemy stanąć w obronie zdrowia publicznego w UE, musimy zająć się tym zagrożeniem stojącym u naszych wrót. Należy zjednoczyć siły w celu zapewnienia, że wszystkie kraje wprowadzą najlepsze praktyki, takie jak DOTS [Terapie bezpośrednio nadzorowane - reżim zatwierdzony przez WHO i ONZ], a pojawienie się szczepów gruźlicy odpornych na antybiotyki będzie monitorowane i zwalczane. Bardziej niepokoi fakt, że w byłym bloku wschodnim dane na temat odporności na leki są w najlepszym razie niepełne, a aż dziesięć procent przypadków nie reaguje na leczenie. Drugi raport autorstwa Johna Watsona z Agencji Ochrony Zdrowia w Londynie, opublikowany w czasopiśmie "Eurosurveillance", sugeruje, że stosowanie szczepionki BCG w UE jest wysoce niespójne, a samą szczepionkę należy poddać ponownej ocenie. Jeśli chodzi o szczepy odporne na leki, w podsumowaniu trzeciego badania francusko-duńskiego prowadzonego przez Falzona i Infuso z Euro TB w Paryżu oraz Sholtena ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Kopenhadze, czytamy, że najlepszą polityką jest zachowanie ostrożności, a zidentyfikowane odporne szczepy powinny podlegać dalszemu monitorowaniu. - Wynik należy rejestrować dla wszystkich zgłoszonych i wyraźnych przypadków zachorowań na gruźlicę płuc, bez względu na historię leczenia. Do klasyfikacji wszystkich wyników trzeba zastosować 12-miesięczny maksymalny okres obserwacji. Przypadki leczone dłużej niż 12 miesięcy i dotyczące gruźlicy odpornej na wiele leków (ujawnionej na początku bądź w trakcie bieżącego leczenia) byłyby przedmiotem stałego monitorowania przy dłuższym okresie obserwacji (24-36 miesięcy). Jakkolwiek liczba zachorowań na gruźlicę w Europie Wschodniej jest rzeczywiście wysoka, wskaźnik zakażeń w Azji Południowo-Wschodniej jest dwukrotnie wyższy, zaś w Afryce Południowej osiąga poziom czterokrotnie wyższy, przy 400 przypadkach na 100 000 osób - choruje jedna osoba na 250 - w wyniku uderzająco wysokiego wskaźnika zakażeń HIV/AIDS. Gruźlica u ludzi ma długą historię. Uważa się, że choroba ta przeniosła się z krów na ludzi około 4000 lat przed naszą erą, czyli według badań archeologicznych podczas udomowiania tych zwierząt. Wykopaliska wydobyły na światło dzienne bakterie gruźlicy pochodzące z tego okresu. Bohaterowie europejskich klasycznych powieści powszechnie cierpieli na "suchoty" i krwioplucie, byli złożeni i wyczerpani chorobą. Do wybitnych Europejczyków zmarłych na gruźlicę należeli Fryderyk Chopin, Franz Kafka i John Keats. Stosunkowo do niedawna uważano, że gruźlica została prawie wyeliminowana poprzez budowę nowoczesnych systemów sanitarnych, a następnie przez antybiotyki i skuteczne szczepionki, takie jak BCG (Bacillus Calmette-Guerin). Do 1950 r. gruźlica została prawie całkowicie zlikwidowana. Powróciła w latach 80., głównie za sprawą chorujących na nią osób, które nie ukończyły leczenia. Wtedy właśnie pojawiły się pierwsze szczepy odporne na antybiotyki. Osoby chore na AIDS są szczególnie podatne na zarażenie gruźlicą i fakt ten wzmógł problem odporności na leki. W okresie przed wprowadzeniem terapii przeciwretrowirusowej (ART), osoby cierpiące na AIDS otrzymywały coraz więcej antybiotyków w celu zwalczenia infekcji, ponieważ jednak brak było u nich właściwej reakcji immunologicznej, dochodziło do zakażenia wtórnego patogenami odpornymi na leki podawane we wcześniejszej terapii. Tymczasem, osoby zakażone HIV/AIDS są nadal znacznie bardziej podatne na gruźlicę. Obydwie te choroby tworzą straszliwy, ale skuteczny związek. Program DOTS organizacji WHO stanowi pięciostopniowy przepis na szybkie wykrywanie, ścisłe monitorowanie i leczenie gruźlicy. Pierwszy krok jest prosty: trwałe polityczne zaangażowanie w podnoszenie świadomości na temat gruźlicy i jej eliminowanie. Drugi krok ma zapewnić łatwy dostęp do analiz plwociny w celu szybkiego wykrywania gruźlicy. Trzeci krok to znormalizowana, krótkotrwała terapia prowadząca do wyleczenia bądź ujawnienia ewentualnej odporności na lek. Czwarty krok ma zapewnić prawidłowe zaopatrzenie w leki, aby zagwarantować ukończenie terapii bądź jej zmianę w wypadku szczepów odpornych na lek. Na koniec następuje indywidualna ocena przypadków i kontynuacja działań w pełnym zakresie, aby zapewnić prawidłową informację zwrotną. W ramach 6. PR prowadzonych jest obecnie kilka programów badań nad gruźlicą, których celem jest doprowadzenie do poprawy wspomnianych statystyk. Celem większości z tych badań jest wprowadzenie nowych skutecznych szczepionek, które miałyby zastąpić BCG i wyeliminować gruźlicę. Ostatnio ich skuteczność została wykazana u dzieci, u dorosłych jednak w znacznie mniejszym stopniu. - W ramach projektu Vaccines4TB badane są cytotoksyczne komórki T CD8, inny rodzaj komórek atakowanych przez HIV/AIDS, w celu dalszego poznania tych słabo znanych procesów i zidentyfikowania możliwych obszarów zastosowania szczepionki. - Projekt zintegrowany TB-VAC ma stanowić projekt patronacki dla projektów dotyczących szczepionek przeciw gruźlicy, realizowanych w 6. PR oraz doprowadzić do prób klinicznych wykonywanych we współpracy z 31 instytucjami UE z dziewięciu państw członkowskich UE i dwóch krajów afrykańskich. - TB-DRUG OLIGOCOLOR jest ukierunkowany na szybkie wykrywanie kultur prątków gruźlicy odpornych na leki. - W projekcie TB Treatment Marker wykorzystywany jest receptor aktywatora plazminogenu typu urokinazy w postaci rozpuszczalnej (suPAR) w osoczu krwi, którego poziom wzrasta u osób chorych na gruźlicę, w nadziei, że działania te zaowocują lepszymi metodami monitorowania postępów choroby. - W ramach projektu SENSITIVE TARGETS badany jest bakteryjny proces związany z 1-deoksy-D-ksylulozo- 5-fosforanem, niezależny od mewalonianu, który może doprowadzić rozszerzenia zastosowania leków w gruźlicy i malarii. - NM4TB to projekt zintegrowany, którego celem jest stworzenie silnych leków na gruźlicę. - Celem NEWTBDRUGS jest opracowanie nowych leków celowanych, które mają skrócić czas leczenia i zmniejszyć szanse na wytworzenie się odporności na lek. Komisja Europejska finansuje ponadto działalność Partnerstwa między Europą a Krajami Rozwijającymi się w zakresie Badań Klinicznych (EDCTP), w ramach którego Unia Europejska i kraje rozwijające się opracowują badania kliniczne leków oraz szczepionek przeciw HIV/AIDS, gruźlicy i malarii.