Dane z obserwacji Ziemi w monitoringu ekosystemów
Ekosystemy lądowe i morskie są dla społeczeństw ludzkich źródłem niezbędnych produktów i usług. Jednak nieustająca presja wywoływana przez człowieka na środowisko jest dla ekosystemów groźna, co stwarza konieczność opracowania opartych na wiedzy polityk w zakresie zarządzania nimi, ich ochrony i przywracania do stanu równowagi. Wspólna praca na rzecz ochrony ekosystemów W ramach finansowanego przez UE projektu ECOPOTENTIAL opracowano ramy dla badań ekosystemów i zarządzania obszarami chronionymi, czyli uznanymi na szczeblu międzynarodowym terenami, takimi jak parki narodowe, lokalizacje dziedzictwa światowego UNESCO, obszary Natura 2000 oraz ekosystemy morskie. Jak wyjaśnia koordynator projektu, dr Antonello Provenzale: „Obszary te zostały wybrane tak, by pokrywały główne regiony klimatyczne i biogeograficzne w Europie”. Ma to na celu sprostanie wyzwaniom natury środowiskowej i ekologicznej oraz stworzenie skutecznych zaleceń w odniesieniu do zarządzania obszarami chronionymi. Partnerzy projektu ECOPOTENTIAL monitorują ekosystemy poprzez łączenie danych terenowych, teledetekcji (jaką jest obserwacja Ziemi) oraz matematyczne modelowanie obecnych warunków środowiskowych i ekologicznych. Poza mapami najważniejszych cech środowiskowych, pozyskanych z obrazów satelitarnych, narzędzia te pomagają w śledzeniu przemian ekosystemów wynikających ze zmian klimatu i użytkowania terenów. Dane w zakresie teledetekcji także wspierają codzienne czynności związane z zarządzaniem ekosystemami, pozwalając na rozwiązywanie problemów, do których nie dałoby się podejść opierając się tylko i wyłącznie na gromadzeniu danych in situ lub na modelowaniu. Kwantyfikacja oczekiwanych zmian w ekosystemach i oferowanych przez nie usługach jest kluczowa dla odpowiedniego zarządzania ekosystemami. Projekt ECOPOTENTIAL stworzył model ekologiczny i model wpływu zmian klimatycznych, zdolne do wspierania przyszłych prognoz dla ekosystemów. Partnerzy projektu współpracują ściśle z lokalnymi managerami i pracownikami, którzy przeszli szczegółowe szkolenie w zakresie metodologii i narzędzi teledetekcji. „Nieustająca współpraca między badaczami, a personelem technicznym i kadrą zarządzającą umożliwiła nam zidentyfikowanie zestawu zalecanych priorytetów politycznych, które zostały przedstawione Parlamentowi Europejskiemu i zawarte w ogólnodostępnej broszurze”, kontynuuje dr Provenzale. Zalecenia te dotyczą przede wszystkim poszerzenia zakresu wykorzystania obserwacji Ziemi na potrzeby monitorowania i zarządzania ekosystemami, a także włączenie wskaźników teledetekcji w planowane na przyszłość strategie środowiskowe. Długoterminowy wpływ projektu ECOPOTENTIAL Projekt ECOPOTENTIAL podłożył podwaliny pod wykorzystanie i przechowywanie istniejących danych z obserwacji Ziemi na potrzeby pozyskiwania ważnej dla ekosystemów wiedzy. W jego ramach stworzono internetową platformę, Virtual Laboratory (wirtualne laboratorium), która udostępnia naukową wiedzę o konkretnych ekosystemach i obszarach chronionych i która jest połączona z GEO portalem GEOSS. Obserwacje satelitarne i trójwymiarowe modele projektu ECOPOTENTIAL ułatwiają monitorowanie różnych ekosystemów. W Holandii na Morzu Wattowym, które jest obiektem dziedzictwa światowego UNESCO, narzędzia te umożliwiły przeprowadzenie symulacji i stworzenie prognozy dostępności źródeł pożywienia dla milionów ptaków, które ten obszar zamieszkują lub przez niego przelatują. W Portugalii, charakteryzujące się dużą różnorodnością biologiczną obszary Natura 2000 zwane „montados” generują żywy inwentarz i połowę światowego zasobu korka. Badacze projektu ECOPOTENTIAL wykorzystali wskaźniki, takie jak gęstość zadrzewienia czy wskaźnik pokrycia liściowego, do monitorowania stanu zdrowia dębu korkowego, wzrostu pastwisk i dynamiki ekosystemu, aby poprawić zarządzanie tymi terenami przez rolników. Park Narodowy Kalkalpen w Austrii jest domem dla ponad 900 gatunków roślin, a zmiany klimatyczne zagrażają uszkodzeniem lasu i zredukowaniem jego zdolności do pochłaniania zanieczyszczeń. Obrazy satelitarne i modele ekosystemów mogą być źródłem informacji kluczowych dla optymalizacji sekwestracji dwutlenku węgla i poprawy wskaźników różnorodności biologicznej. Wziąwszy pod uwagę dynamiczny związek między ekosystemami, a społecznościami ludzkimi, zidentyfikowanie ważnych czynników napędzających zmiany jest niezbędne dla projektowania strategii ochronnych. Dr Provenzale jest przekonany, że „projekt ECOPOTENTIAL pomoże wesprzeć i poprawić proces podejmowania decyzji, przekuwając ważną wiedzę naukową i technologiczną w tworzenie polityki, poprawę usług ekosystemów i korzyści dla społeczności”.
Słowa kluczowe
ECOPOTENTIAL, ekosystem, teledetekcja, satelita, ochrona
