Doskonalenie metod chowu i hodowli ryb w Europie
Programy hodowlane głównych gatunków ryb hodowanych w Europie różnią się wielkością, strukturą i poziomem technologicznym. Jednym z trendów w akwakulturze jest genetyczne ulepszanie ryb hodowlanych w celu zwiększenia wydajności produkcji i zysków z hodowli. W ramach finansowanego przez UE projektu FISHBOOST (Improving European aquaculture by advancing selective breeding to the next level for the six main finfish species), realizowanego we współpracy z przedstawicielami sektora akwakultury, badano główne elementy programów hodowlanych łososia atlantyckiego, karpia, labraksa, dorady, pstrąga tęczowego i turbota. W projekcie FISHBOOST wzięli udział czołowi naukowcy z 14 instytucji i 11 firm. Jak wyjaśnia dr Anna Sonesson, koordynatorka projektu i starszy naukowiec z instytutu Nofima, „głównym celem projektu FISHBOOST była poprawa wydajności i rentowności europejskiej akwakultury poprzez udoskonalenie metod sztucznej selekcji każdego z najpopularniejszych głównych gatunków ryb dzięki współpracy z przedstawicielami sektora”. Innowacyjne narzędzia do hodowli ryb W sektorze akwakultury choroby spowodowane przez wirusy, pasożyty lub bakterie powodują znaczne straty ekonomiczne, prowadzą do większej umieralności lub mniejszej produktywności, lub wymagają zastosowania kosztownego leczenia. Ponadto epidemie chorób negatywnie wpływają na dobrostan ryb oraz zagrażają populacji dzikich ryb w przypadku rozprzestrzenienia się choroby na środowisko morskie i słodkowodne. W ramach projektu FISHBOOST badacze przeanalizowali całe genomy markerów genetycznych chorób, przeprowadzając największe do tej pory badanie na świecie z wykorzystaniem metody genotypowania przez sekwencjonowanie. Badacze stworzyli markery polimorfizmu pojedynczego nukleotydu i mapy sprzężenia genetycznego oraz oszacowali dziedziczność chorób u najpowszechniejszych gatunków ryb. W badaniu epidemiologii genetycznej turbota wykazano, że zróżnicowanie w odporności na choroby jest zauważalne w takich cechach jak tolerancja, odporność i zakaźność. Mapowanie zróżnicowania genetycznego pozwoliło naukowcom wybrać gatunki ze zwiększoną odpornością na choroby, tym samym udoskonalając istniejące programy hodowlane w akwakulturze. W ramach projektu badano także cechy powiązane z zawartością tłuszczów i możliwości wykorzystania ich jako wskaźników wydajności produkcji, np. wydajności rzeźnej. Dzięki temu można wpływać na większą przeżywalność karpia w zimie. Dodatkowo sztuczna selekcja umożliwia selekcję ryb genetycznie zdolnych do przystosowywania się do wymagających diet zawierających coraz większe ilości różnych składników – ta wiedza jest szczególnie przydatna w produkcji pasz. Zastosowanie metodologii dotyczących genomu z wykorzystaniem zestawów danych opracowanych w ramach projektu FISHBOOST pozwoliło na zwiększenie dokładności selekcji o nawet 22 % w porównaniu do tradycyjnych praktyk. Oprócz tego zastosowanie metod selekcji dotyczących genomów dopasowanych do każdego z sześciu gatunków przyniosło korzyści ekonomiczne. W ramach projektu FISHBOOST stworzono także oprogramowanie BASEPOP, które pozwala na selekcję osobników do nowych programów hodowlanych akwakultury, oraz narzędzie FISHBOOSTSEL pomagające przy dobieraniu osobników do rozrodu w różnych zbiornikach. Przyszłość sztucznej selekcji Partnerom projektu udało się przekonać zainteresowane strony i hodowców o znaczeniu i przydatności sztucznej selekcji w dążeniu do zrównoważonej akwakultury. Stosując innowacyjne narzędzia i wskazując cechy przydatne w określaniu celów hodowli, badacze udowodnili zasadność wykorzystywania biologii i genetyki gatunków o maksymalnym potencjale hodowlanym. Aby stworzyć zrównoważony i rentowny sektor akwakultury, potrzebne jest doskonalenie praktyk hodowlanych, przystosowanie metod do nowych norm oraz branie pod uwagę nowych cech. Co więcej, dzięki zastosowaniu narzędzi projektu FISHBOOST można poprawić dobrostan ryb, zmniejszając liczbę epidemii chorób. Z kolei większa produktywność może doprowadzić do obniżenia cen za produkty akwakultury. Dr Sonesson ma nadzieję, że „informacje i narzędzia opracowane podczas prac nad projektem FISHBOOST będą wykorzystywane do zwiększania produkcji w sektorze akwakultury”.
Słowa kluczowe
FISHBOOST, akwakultura, ryba, sztuczna selekcja, genomika, odporność na choroby
