Wykorzystanie produktow pelnoziarnistych do poprawy zdrowia
Finansowany przez UE projekt badawczy o nazwie HEALTHGRAIN ma określić nowe źródła ziaren o większej wartości odżywczej, jak również doprowadzić do opracowania metod umożliwiających produkowanie nowych konkurencyjnych zbożowych produktów spożywczych, które są korzystne dla zdrowia oraz bardziej atrakcyjne dla konsumentów. Projekt realizowany jest w oparciu o wyniki najnowszych badań, które ujawniły, w jaki sposób pełnoziarniste produkty spożywcze mogą chronić przed chorobą serca, udarami i cukrzycą. Lecz niestety, obecnie chleb wypieka się głównie z mąki oczyszczonej, pozbawionej składników pokarmowych i substancji ochronnych występujących w zewnętrznych warstwach ziaren. HEALTHGRAIN stanowi część strategii Unii Europejskiej, która ma zwiększyć bezpieczeństwo żywności i podnieść jej jakość, w celu poprawy stanu zdrowia, jak również zmniejszenia zagrożenia związanego z zespołem polimetabolicznym w Europie. Ma to się dokonać dzięki zwiększeniu spożycia "chroniących" produktów pełnoziarnistych przez przeciętnego Europejczyka. HEALTHGRAIN, co oznacza "wykorzystywanie bioaktywności ziaren europejskich zbóż na rzecz większych korzyści odżywczych i zdrowotnych" ("exploiting bioactivity of European cereal grains for improved nutrition and health benefits") jest projektem zintegrowanym (IP) w ramach priorytetu "jakość i bezpieczeństwo żywności" szóstego programu ramowego UE (6. PR). 43 organizacje partnerskie reprezentujące 15 krajów europejskich i różne dziedziny, koordynowane przez profesor Kaisę Poutanen z Finnish Technical Research Centre (VTT), przeprowadzą badania mające na celu określenie zmienności, zmian w związkach bioaktywnych występujących w głównych europejskich ziarnach wykorzystywanych do wypieku chleba, powodowanych przez proces przetwarzania, oraz ludzkiego metabolizmu tych związków, jak również ujawnienie mechanizmów fizjologicznych, które stanowią o znaczeniu tych związków w zapobieganiu zespołowi polimetabolicznemu i podobnym chorobom. HEALTHGRAIN, pięcioletni projekt, który rozpoczął się w czerwcu 2005 r., dysponuje budżetem w wysokości 16 milionów euro, z czego 10,8 miliona euro jest zapewnione w ramach 6. PR. Profesor Poutanen wyjaśnia: - Będziemy pracować nad lepszym zrozumieniem różnych zawartości związków w ziarnach i ich umiejscowienia. Pozwoli to nam na opracowanie technik przemiału, które usuwają z ziarna jedynie niektóre warstwy, tak, aby zachować części, które mają największe właściwości lecznicze. HEALTHGRAIN zbada zmienność, zmiany spowodowane przez proces przetwarzania oraz metabolizm człowieka związków bioaktywnych w pszenicy i życie, czyli dwóch najważniejszych europejskich zbóż, z których wypieka się chleb. Celem projektu jest ujawnienie mechanizmów fizjologicznych stanowiących o znaczeniu związków bioaktywnych w zapobieganiu zespołowi polimetabolicznemu i podobnym chorobom. Związkami bioaktywnymi, o które chodzi, są witaminy (kwas foliowy, tokoferole, cholina), fitozwiązki (lignany, sterole, alkilrezorcynole, kwasy fenolowe) oraz nieprzyswajalne węglowodany. Skład zbożowych produktów spożywczych zostanie zbadany pod kątem przyswajalności. Ponadto w ramach projektu przeprowadzone zostaną badania konsumenckie pozwalające poznać oczekiwania konsumentów w odniesieniu do zdrowych produktów zbożowych. Celem projektu jest przygotowanie nowych odmian pszenicy i żyta, o większej wartości odżywczej, z optymalną zawartością bioaktywną: eksperci z dziedziny biotechnologii roślin określą nowe źródła ziarna o większej wartości odżywczej i je wyprodukują, tworząc instrumentarium w ramach różnych technologii do prowadzenia upraw. Partnerzy biorący udział w projekcie zamierzają również opracować technologie przetwórcze z wykorzystaniem enzymów i hodowli zaczynowych w celu uporania się z "grubszą" strukturą i twardością pełnoziarnistego chleba, starając się poprawić jego "przyjazność" dla konsumenta. Zostanie określona przyswajalność biologiczna związków bioaktywnych oraz zbada się rolę tych wszystkich związków łącznie w obniżaniu metabolicznych czynników ryzyka, z uwzględnieniem odpowiedzi glikemicznej po spożyciu pokarmu. Jeżeli chodzi o kwestie upowszechnienia, opracowano kompleksowy program transferu technologii i plan upowszechnienia, w tym pełny program publikacji, konferencji, warsztatów i kursów szkoleniowych. W celu promowania komunikacji interaktywnej, w ramach projektu utworzono Platformę branżową ("Industrial Platform") i Sieć informacji na temat odżywiania ("Nutrition Information Network"). Platforma branżowa, w której działa już 25 firm, zapewnia efektywną komunikację pomiędzy projektem HEALTHGRAIN i podmiotami funkcjonującymi w branży zbożowych produktów spożywczych. Europa produkuje około 36 procent światowej pszenicy i 94 procent własnego żyta, ponosząc jednak wyższe koszty niż wielu z jej konkurentów. Według koordynatorów projektu, "projekt da europejskim producentom zboża nowe technologie, które doprowadzą do opracowania ziarna korzystniejszego dla zdrowia i konkurencyjnego globalnie. HEALTHGRAIN umożliwi branży przetwórczej, w tym dużej liczbie małych i średnich przedsiębiorstw, opracowanie nowych konkurencyjnych produktów zbożowych, które są korzystne dla zdrowia, w tym produktów spożywczych dla osób wrażliwych na konkretne składniki zbóż, na przykład produktów bezglutenowych.