Czy osoby niewidome naprawdę słyszą lepiej?
Duża liczba danych uzyskanych w wyniku neuroobrazowania wskazuje na występowanie u osób niewidomych czynności przetwarzania sygnałów pozawzrokowych. W celu stworzenia platformy umożliwiającej prowadzenie dalszych badań nad naturą i charakterem tej aktywności mózgu, w ramach badań prowadzonych w finansowanym przez UE projekcie COcOAB wykorzystano magnetoencefalografię (MEG). Metoda ta pozwoliła określić funkcje pozawzrokowe pełnione przez regiony potyliczne (korę wzrokową) mózgu. Ponadto badacze ustalą, czy dochodzi do jakichkolwiek interakcji między wspomnianym regionem i innymi sieciami funkcjonalnymi w celu realizacji funkcji pozawzrokowych. Jak wyjaśnia koordynator projektu, dr Olivier Collignon: „Badania pozwolą na stwierdzenie czy kora wzrokowa jest zintegrowana z nowymi sieciami funkcjonalnymi mającymi na celu realizację funkcji pozawzrokowych u osób niewidomych”. Nowy paradygmat W ramach projektu oceniano aktywność fal mózgowych w neuronach przy pomocy badania MEG. Badania przeprowadzono w Ośrodku Nauk o Mózgu i Umyśle (ang. Centre for Mind/Brain Sciences, CIMeC) na uniwersytecie w Trydencie. W ramach udoskonalenia poprzedniego protokołu badań wprowadzono pewne zmiany w pierwotnych warunkach badania, aby dopasować je do badanej grupy 20 osób widzących. Sesję badania MEG rozpoczyna się od oceny progu słuchowego w celu określenia amplitudy, w przypadku której bodźce są wykrywane w około 50% przypadków. „Powodem takiego stanu rzeczy jest to, że jakąkolwiek zmienność percepcji można przypisać zmianom w stanach mózgu uczestnika badań”, wyjaśnia dr Valeria Occelli, badaczka prowadząca badania w ramach projektu. Podczas głównego zadania rejestrowane były wyniki związane z bodźcami – dźwiękami na progu i powyżej progu oraz brakiem dźwięków. Uczestnicy mieli za zadanie wskazać (za pomocą przycisków), czy usłyszeli dźwięk. „W przeciwieństwie do pierwszego badania, nasz eksperyment ma strukturę próby. Przeprowadzone przez nas testy obejmowały między innymi użycie mowy zamiast nagłych odgłosów białego szumu, które naszym zdaniem są bardziej dopasowane do realnego środowiska”, podkreśla dr Occelli. Wyniki stanowią solidną podstawę do prowadzenia dalszych badań Przeprowadzone dotychczas badania wykazały, że aktywność fal mózgowych alfa przed pojawieniem się bodźca wpływa na wykrywanie bodźca o natężeniu zbliżonym do wartości progowej, a zatem ma istotne znaczenie dla wyników osiąganych przez uczestników badań. Pilotażowe dane zebrane od widzących uczestników dostarczyły dowodów na to, że jest to obiecujący paradygmat pozwalający na ocenę aktywności mózgu przed stymulacją. Obecnie trwa gromadzenie danych dotyczących osób niewidomych, a współpraca z uniwersytetem w Trydencie została przedłużona o rok w celu ukończenia badania. „Zarówno koszty, jak i czas opracowania i potwierdzenia nowego paradygmatu przekroczyły pierwotne założenia. Ponadto szkolenie programowe związane z tym zadaniem także pochłonęło dużo czasu”, wyjaśnia dr Occelli. Wyznaczono kierunki dalszych badań Projekt COcOAB ma na celu wykorzystanie danych, które zostaną zebrane w przyszłości od osób niewidomych, w celu poparcia tezy mówiącej, że funkcja kory wzrokowej ulega zmianie w przypadku utraty wzroku. Ponadto badanie ma umożliwić określenie wpływu wieku zachorowania lub czasu trwania utraty wzroku na zmiany zachodzące w korze mózgowej. Dr Olivier Collignon podsumowuje: "Badanie to pozwoli nam zebrać bezprecedensowe informacje i dane na temat funkcjonalnego znaczenia aktywności pozawzrokowej w korze potylicznej u osób niewidomych”. Projekt COcOAB ma na celu udowodnienie, że kora wzrokowa nie jest przeznaczona wyłącznie do przetwarzania bodźców wzrokowych i odgrywa rolę w ogólnym postrzeganiu środowiska u osób niewidomych i słabowidzących. „Potwierdzenie tej hipotezy stanowiłoby wyraźny dowód na to, że regiony potyliczne u osób niewidomych (gdzie zbiegają się ośrodki przetwarzania głosu) są dynamicznie integrowane w celu funkcjonalnego przetwarzania związanego z poszczególnymi zadaniami, a nie tylko i wyłącznie aktywowane równocześnie”, dodaje dr Occelli.
Słowa kluczowe
COcOAB, osoby niewidome, kora wzrokowa, magnetoencefalografia (MEG), funkcje pozawzrokowe