Naukowcy wzmacniają globalną współpracę w zakresie ochrony planetarnej
Założeniem ochrony planetarnej jest zapobieganie skażeniu między Ziemią a innymi ciałami niebieskimi w kontekście misji kosmicznych. Finansowany przez UE projekt PPOSS pomaga udoskonalić przepisy dotyczące ochrony planetarnej, które zostały po raz pierwszy wprowadzone przez naukowców około pół wieku temu. „Badania przestrzeni kosmicznej zmieniają się szybko za sprawą nowego sektora prywatnego, nowych krajów uruchamiających programy kosmiczne oraz coraz większej liczby dowodów na obecność wody w stanie ciekłym – która jest warunkiem koniecznym dla istnienia życia – na planetach i lodowatych księżycach, nie tylko na Marsie”, wyjaśnia koordynatorka projektu PPOSS Patricia Cabezas z Europejskiej Fundacji Naukowej we Francji. „W związku z tym kwestia zanieczyszczenia innych planet – jak i zapobiegania zanieczyszczeniu Ziemi w wyniku powrotnych misji kosmicznych – nabiera większego znaczenia niż kiedykolwiek”. Komitet ONZ ds. Pokojowego Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej (COPUOS) wprowadza zalecenia dotyczące polityki ochrony planet na szczebel międzynarodowy pod mandatem Komitet ds. Badań Przestrzeni Kosmicznej (COSPAR). Przepisy te mają zasadnicze znaczenie dla zagwarantowania, aby inwestycje naukowe w badania przestrzeni kosmicznej nie zostały zmniejszone, oraz dla odpowiedzi na podstawowe pytania dotyczące pochodzenia i ewolucji życia. Dotychczas ochrona planetarna skupiała się głównie na planetach położonych w pobliżu Słońca, w szczególności na Marsie. W związku z tym, że największe agencje kosmiczne planują obecnie szereg misji badawczych poza Marsem, nadszedł czas na przegląd i aktualizację obecnej polityki. Platforma ochrony Projekt PPOSS rozpoczął się od zgromadzenia naukowców, ekspertów technologicznych i decydentów politycznych zajmujących się ograniczaniem zanieczyszczenia obiektów planetarnych. W ciągu pierwszych dwóch lat odbywały się warsztaty mające na celu opracowanie wytycznych dla europejskiej i międzynarodowej społeczności zajmującej się ochroną planetarną. „Warsztaty te zgromadziły ekspertów naukowych z Europy, Stanów Zjednoczonych, Chin i Japonii oraz przedstawicieli ich krajowych agencji kosmicznych i innych kluczowych zainteresowanych stron”, mówi Cabezas. W wyniku tych sesji powstał międzynarodowy podręcznik ochrony planetarnej PPOSS. Będzie on służył jako przewodnik pomagający w kształceniu i szkoleniu nowych pokoleń naukowców i inżynierów, którzy będą zajmować się wymogami ochrony planetarnej długo po zakończeniu obecnego projektu. Ponadto udostępniana jest również wstępna wersja „Białej księgi badań naukowych”, która określa kluczowe wyzwania naukowe w zakresie badań nad księżycami lodowymi w ramach ochrony planetarnej. „Publikacja ta spotkała się z ciepłym przyjęciem społeczności naukowej”, mówi Cabezas. Innym przykładem długoterminowej perspektywy projektu jest opracowanie europejskiego planu działania w celu określenia kluczowych technologii, które będą niezbędne w ciągu najbliższych 15–20 lat do zapewnienia ochrony planetarnej przed zewnętrznymi obiektami Układu Słonecznego. W ostatniej fazie projektu zostanie przeprowadzony przegląd obecnego procesu regulacji ochrony planetarnej, a ponadto opracowane zostaną wytyczne dotyczące ochrony planetarnej związane z zewnętrznymi obiektami Układu Słonecznego. Będą one stanowić istotny krok w kierunku ponownego zdefiniowania obecnych międzynarodowych przepisów dotyczących ochrony planetarnej. Globalna społeczność kosmiczna Innym ważnym celem projektu PPOSS było stworzenie trwałej międzynarodowej społeczności zajmującej się ochroną planetarną, w której uczestniczyłyby Stany Zjednoczone, Europa, Chiny i Japonia. W ostatnim roku realizacji projektu podjęte zostaną wysiłki na rzecz ustanowienia powiązań ze społecznościami kosmicznymi w Rosji, Indiach i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. „Już teraz inżynierom, kierownikom agencji, naukowcom i studentom zaoferowano serię międzynarodowych szkoleń na temat podstaw ochrony planetarnej”, mówi Cabezas. „Pierwsza z nich odbyła się w Japońskiej Agencji Badań Kosmicznych, a kolejne trzy sesje zostaną zorganizowane w 2018 r. w Stanach Zjednoczonych, Chinach i Niemczech”. Choć projekt PPOSS zakończy się w grudniu 2018 r., konsorcjum będzie nadal pomagać COSPAR w reformowaniu zasad ochrony planetarnej.
Słowa kluczowe
PPOSS, COSPAR, ochrona planetarna, lotnictwo i kosmonautyka, kosmos, Układ Słoneczny, księżyce, Mars, Słońce, eksploracja, COPUOS, Ziemia