Salmonella lekiem na raka?
W ciągu ostatnich dwóch lat tematyka nawiązująca do wykorzystania bakterii z rodzaju Salmonella jako potencjalnej terapii antynowotworowej stała się obiektem zainteresowania mediów. Jednym z ważnych kamieni milowych w badaniach z tego zakresu były wyniki uzyskane przez badaczy z Uniwersytetu w San Diego (USA), którzy na mysich modelach wykazali, że Salmonella typhimurium może hamować lub nawet cofać rozwój kilku rodzajów guzów. Choć wydaje się to przełomowym pomysłem, wykorzystanie bakterii w terapii nowotworów nie jest nowinką. „Wykorzystanie bakterii w terapii pacjentów onkologicznych jest przedmiotem badań od ponad 100 lat, a ich pionierem był William Coley, który udowodnił, że guzy lite wskutek zakażenia bakteryjnego mogą się zmniejszać”, mówi dr Paolo Pasquali z Narodowego Instytutu Zdrowia we Włoszech. „Środowisko beztlenowe i wysokie stężenie substancji odżywczych czynią objęte nekrozą obszary guzów doskonałym podłożem dla wzrostu bakterii. Kilka badań wskazywało na duży potencjał bakterii z gatunku Salmonella typhimurium w leczeniu nowotworów”. Dr Pasquali ze swoim zespołem także wnieśli swój wkład w ten arcyciekawy obszar badań. W przeprowadzonych przez nich kilka lat temu badaniach nad stworzeniem szczepionek ze zmutowanym szczepem Salmonella enterica subsp. serovar typhimurium, znanym też pod nazwą STMΔznuABC, uzyskali wyniki zachęcające do dalszych badań. W tamtym czasie zespół poszukiwał szczepionki dla chorób odzwierzęcych i badał odpowiedź immunologiczną żywiciela skierowaną przeciwko patogenowi. Dzięki obniżonej wirulencji szczep STMΔznuABC wydawał się idealny do wykorzystania w terapii antynowotworowej. Z tego względu zespół sprawdził jego zdolność do ukierunkowania na guzy, mechanizm tego procesu oraz możliwość wprowadzenia tego szczepu jako alternatywnej strategii terapeutycznej. „Wstępne wyniki wykazały, że jednoczesne podanie myszom o prawidłowej czynności układu immunologicznej komórek mysiego podskórnego gruczolakoraka sutka i szczepu STMΔznuABC prowadziło do znaczącego opóźnienia przyrostu masy guza oraz znaczącego wydłużenia oczekiwanej dalszej długości życia tych myszy”, wyjaśnia dr Pasquali. Podobne wyniki uzyskano po podaniu szczepu STMΔznuABC po implantacji guza. Natomiast badania in vitro pokazały, że szczep STMΔznuABC ma zdolność penetracji guza i rozprzestrzeniania się w jego wnętrzu, hamując przy tym proliferację jego komórek. Co więcej, zespół wykazał, że szczep STMΔznuABC ma zdolność do obniżania częstotliwości tworzenia przerzutów w płucach. Od testów na myszach po badania kliniczne Dzięki finansowaniu w ramach projektu BaCTher, zespół mógł także zweryfikować hipotezę dotyczącą zdolności szczepu STMΔznuABC do wpływania na mikrośrodowisko guza (ang. tumour microenvironment, TME). Wykazali, że szczep STMΔznuABC ma zdolność przyciągania komórek układu odpornościowego do TME, zarówno w guzach pierwotnych, jak i powstałych wskutek przerzutu, u myszy leczonych w porównaniu z grupą kontrolną, a także wskazali w jaki sposób może to indukować zmiany w TME i ogólnoustrojowej odpowiedzi odpornościowej. „Idąc dalej pokazaliśmy, że szczep STMΔznuABC wykazuje aktywność antynowotworową nie tylko w syngenicznym mysim modelu raka piersi, ale też w genetycznie zmodyfikowanym modelu myszy podatnych na raka piersi oraz w mysim modelu chemicznie wywołanego włókniakomięsaka”, mówi entuzjastycznie dr Pasquali. Innymi słowy: potencjalna terapia oparta na szczepie STMΔznuABC mogłaby być ukierunkowana przeciwko różnym rodzajom guzów będąc jednocześnie o wiele tańszą, na tle innych, metodą leczenia. Projekt BaCTher jest obecnie zakończony, a zespół planuje publikację wyników w uznanych czasopismach naukowych. Badacze mają także zamiar wziąć udział w innych dotowanych projektach europejskich i międzynarodowych. A jeśli w trakcie tych badań powstaną nowe projekty, nowe terapie oparte na bakteriach z rodzaju Salmonella będą miały szansę zaistnieć na rynku. Jak wskazuje dr Pasquali, o ile uda się wyjaśnić mechanizm umożliwiający bakteriom tego gatunku tak wydajne zabijanie komórek guza, możliwe będzie opracowanie nowej kategorii czynników antyneoplastycznych. „Wyczekujemy sposobności przeprowadzenia badań klinicznych na zwierzętach, w szczególności na psach z gruczolakorakiem sutka, ponieważ kręgowce o wyższej, niż myszy, oporności będą mniej podatne na resztkową wirulencję szczepu STMΔznuABC. Jednakże badania na zwierzętach wymagają finansowania i obwarowane są sztywnymi wymogami w zakresie bezpieczeństwa i dobrobytu badanych zwierząt. Dlatego kilka lat temu zaczęliśmy rozpowszechniać uzyskane przez nas wyniki wśród europejskich przedsiębiorców, a nasza współpraca z nimi nadal trwa”, konkluduje dr Pasquali.
Słowa kluczowe
BaCTher, Salmonella, Salmonella typhimurium, bakterie, nowotwór, myszy, wirulencja, STMΔznuABC